00:30 / 03.03.2025

Ҳуқуқ ҳимоячиси: “Трамп эркинлик учун курашаётган халқни эмас, қотил диктаторни ёқламоқда”

^{Коллаж: Субстаcк}
Украинада бўлиб турган белгиялик ҳуқуқ ҳимоячиси Петер Боуркарет президент Владимир Зеленский ва америкалик ҳамкасби Дональд Трамп ўртасида бўлиб ўтган баҳсга ўз муносабатини билдирди. У музокаралардаги айрим ёлғонларга тўхталди. Шунингдек, Трамп ва вице-президент Венсни Украинага таклиф қилди, аммо бунга журъат этмасликларини айтди, деб ёзади Дарё нашри.

Зеленский нега ҳарбий форма кияди?

Сиёсатчиларнинг 28 февраль кунги Овал кабинетдаги учрашувида журналистлардан бири Украина президентидан нега костюм киймаганини сўраганди. Бир қарашда олдиндан тайёрланганга ўхшаган мазкур саҳна кўпчилик эътиборини тортди.

"Костюмни уруш тугаганидан кейин кияман. Балки, сизникига ўхшаш костюм оларман. Балки, ундан зўрроғини! Ёки арзонроқ нимадир оларман", дея жавоб берди Зеленский.

Эътиборли жиҳати шундаки, Оқ уйда фаолият олиб бораётган, Ҳукумат самарадорлиги департаменти (DOGE) раҳбари Илон Маскнинг ўзи ҳам расмий кийиниш услубига риоя қилмайди.

"Зеленский 2022 йилда Россия Украинага бостириб кирганидан бери барча халқаро учрашувларда ҳарбий формада қатнашади. Бу – Украина учун жонини фидо қилаётган аскарларга ҳамдардлик ифодаси ва мамлакат уруш ҳолатида эканини кўрсатиш учун қилинадиган рамзий ҳаракат.

Лекин ажабланарлиси, ҳеч ким Оқ уйда бир неча бор футболка ва кепкада юрган, ҳатто бош кийимини ҳам ечмаган Илон Маскка эътироз билдирмади. Аслида эса раҳбарият олдида бош кийимни ечиш одоб саналади. Шундай экан, Зеленскийга қандай кийинишни ўргатманг", деди белгиялик ҳуқуқ ҳимоячиси.

Украина президенти диктатор эмас

Петер сўнгги ҳафталарда урушга юборилган Украина аскарлари билан суҳбатлашганини айтиб, бу борада қуйидагиларни маълум қилди.

"Зеленский диктатор эмас, шунингдек, у ўз халқини сафарбар қила олмайдиган раҳбар ҳам эмас. Сўнгги ҳафталарда мен фронтга йўл олаётган аскарлар билан кўп вақт ўтказдим, улар билан суҳбатлашдим. Уларнинг ҳеч бири хизматдан бош тортишга уринмади, аксинча, қатъият ва жасорат билан жангга киришмоқда. Уларга таъзим бажо келтираман ва чуқур ҳурмат билдираман", деди ҳуқуқ ҳимоячиси.

Аввалроқ президент Трамп украиналик ҳамкасбини “сайловсиз диктатор” деб атаганди. Кейинчалик бундай деганига “ишона олмаслиги”ни айтганди.

АҚШ Украинага миннатдорлик билдириши керак

Музокараларда Трамп бир неча бор Зеленскийдан миннатдорлик билдиришни талаб қилган эди. Ҳуқуқ ҳимоячиси аслида Трамп ва АҚШ Зеленскийга миннатдорлик билдириши кераклигига тўхталди. У бунга иккита сабаб келтирди.

"Биринчидан, Украина Совет Иттифоқи парчалангандан кейин дунёдаги учинчи йирик ядро арсеналидан воз кечди. Бу Будапешт меморандумига кўра АҚШ, Буюк Британия, Франция ва Россия томонидан кафолатланган эди. Украина триллионлаб долларлик ядро қуролидан воз кечиб, ҳудудий дахлсизлик кафолатини олди, лекин Россия бу ваъдани бузди. АҚШ ва бошқа Ғарб давлатлари эса Украинани ҳимоя қилиш мажбуриятини олган эди", деди Петер Боуркарет.

Унинг таъкидлашича, агар Украина ядровий қуролларини сақлаб қолганида, Россия унга ҳеч қачон ҳужум қилмаган бўларди. Ғарб, Украинанинг ядросизланиши эвазига уни ҳимоя қилишга ваъда берган. Шунинг учун Украина ўз ваъдаларини бажаргани учун АҚШга миннатдорлик билдириши шарт эмас.

"Иккинчидан, Украина нафақат ўз ҳудудини, балки бутун Европа келажагини ҳимоя қилмоқда. Сўнгги ҳафталарда Россия босиб олган ҳудудлардан одамлар билан суҳбатлашдим. Улар ҳақиқий сталинча репрессия остида яшамоқда. Путин айнан шундай тузумни бутун Европага ёймоқчи. Уни тўхтатиш учун Украина фронт чизиғи бўлиб турибди", дея таъкидлади Петер.

^{Фото: Петер Боукарет}
У 25 йил олдин Чеченистонда бўлгани, Россия қилган “ваҳшийликларни ҳужжатлаштиргани”ни айтди. Ўша пайтда у қотилликка учраган Анна Политковская, Наталя Эстемирова ва 2024 йил февраль ойида “Россия армиясини обрўсизлантириш” айби билан қамалган, кейинчалик асирлар алмашинуви натижасида озод этилган “Мемориал” ташкилоти фаоли Олег Орлов билан бир меҳмонхонада бўлган.

Таъкидлашича, 1999-2000 йиллардаги фарқ шунда эдики, ўша пайтда гарчи ФСБ (ҳозирги КГБ) доим кузатган бўлса ҳам Россияда ишлаш имкони бўлган.

"ФСБ ходимлари Ингушетиядаги ACCA меҳмонхонасида биз билан бирга қоларди. Бир куни тун бўйи хонамда кимдир бўлганини сездим — полга ташлаб кетилган бир неча сигарет қолдиқлари орқали улар мени кузатаётганини билдиришган эди. Шунга қарамай, биз Москвага бора олар, Human Rights Watch (HRW) ташкилотининг Москвадаги офисида ишлашимиз мумкин эди, хавф-хатарга қарамай, фаолият юритардик", деб эслайди Петер.

У 2022 йилда Россия Украинага бостириб кирганидан бери (ва анча аввал ҳам) Россияда фуқаролик жамиятининг қолган-қутган имкониятлари ҳам бутунлай йўқ қилинганини айтди. У Россияда мустақил журналистлар ёки инсон ҳуқуқлари ташкилотлари қолмаганини билдирди. “HRW” офиси ҳам аллақачон ёпилган эди.

"Анна, Наталя, Немцов ва яна кўплаб бошқа жасур инсонлар Путин томонидан шафқатсизларча йўқ қилинди. Бироқ Трамп эркинлик учун курашаётган украин халқини қўллаб-қувватлаш ўрнига, қотил диктатор Путинни танқид қилишдан ўзини тийиб, бунинг ўрнига озодлик учун курашаётган Зеленскийни таҳқирлашга уринмоқда. Бироқ Зеленский таҳқирланган эмас, у мағрур ва кучли турибди, чунки ҳурмат қилмайдиган одамлар томонидан таҳқирланиб бўлмайди.

Уят сенга, икки марта импичмент қилинган ва жиноятда айбли деб топилган апелсинранг! Сен ва сенинг республикачи малай-мақтовчиларинг бизнинг ҳурматимизга лойиқ эмассизлар — мен ҳатто “республикачилар” сўзини бош ҳарф билан ёзмайман, чунки улар бу эътиборга лойиқ эмаслар. Уят сизларга, Америка қадриятларига хиёнат қилувчиларга!", дея қайд этди Петер Боуркарет.