Европа етакчилари Лондонда нималарга келишиб олишди?

^{Фото: Justin Tallis - WPA Pool}
У Буюк Британия бош вазири Кир Стармер томонидан ташкил этилган Европа етакчилари саммитида иштирок этди ва шундан сўнг Сандрингҳэмдаги қароргоҳда қирол Чарлз III билан учрашди.

Европа етакчилари нималар бўйича келишиб олди?

Саммитнинг асосий мақсади «урушни қандай тўхтатиш режаси»ни ишлаб чиқиш эди, деди унинг ташкилотчиси, Буюк Британия бош вазири Кир Стармер.

Унинг сўзларига кўра, бу режа кейинчалик Қўшма Штатлар билан муҳокама қилинади, кейин эса «биргаликда амалга оширилади».

Учрашув иштирокчилари қуйидаги 4 қадам бўйича келишиб олган:

• Уруш кетаётган пайтда Украинага ҳарбий ёрдам кўрсатишни давом эттириш ва Россияга иқтисодий босимни кучайтириш;
  
• Ҳар қандай мустаҳкам тинчлик Украина суверенитети ва хавфсизлигини таъминлаши ҳамда Украина музокаралар столида бўлиши керак;
  
• Агар тинчлик келишуви тузилса, Европа етакчилари келажакда Россиянинг Украинага бостириб киришига йўл қўймасликка ҳаракат қилади;
  
• Украинани ҳимоя қилиш ва мамлакатда тинчликни таъминлаш учун «кўнгиллилар коалицияси» тузилади.
  

Кир Стармер, шунингдек, Буюк Британиянинг Европа давлатларининг саъй-ҳаракатларини «қуруқликда этиклар ва ҳавода самолётлар билан» қўллаб-қувватлаш мажбуриятини тасдиқлади.

У «Европа қаттиқ тер тўкиши кераклиги»ни таъкидлади, шу билан бирга, келишув АҚШ кўмагига муҳтожлигини эслатиб шундай деди: «Шуни аниқ айтишим керакки, биз зудлик билан мустаҳкам тинчлик ўрнатиш зарурлиги борасида Трамп билан ҳамфикрмиз. Энди буни биргаликда амалга оширишимиз керак».

«Мен АҚШ — ишончсиз иттифоқчи экани ҳақидаги фикрларга қўшилмайман, биз каби бир-бири билан бундай яқин алоқада бўлган икки давлат йўқ», — деди бош вазир ОАВ саволларига жавоб бераркан. Унинг сўзларига кўра, саммит иштирокчилари «бу АҚШ билан биргаликда ва АҚШ кўмагида ишлаб чиқилаётган режа» эканини яхши билишади. «Айнан шунинг учун кеча кечқурун Трамп билан гаплашдим», — дейди у.

Лондондаги саммит якунлари бўйича ўтказилган матбуот анжуманида Британия бош вазири учрашувда етакчилар «темпни сақлаб қолиш» ва умумий режа устида ишлашни давом эттириш учун яқин вақт ичида яна учрашишга келишиб олганини айтди.

«Бугун биз тарих чорраҳасида турибмиз. Ҳозир ортиқча гап-сўзларнинг мавриди эмас — адолатли ва мустаҳкам тинчликка эришиш учун ҳаракат қилиш ва янги режа атрофида бирлашиш вақти келди», — дейди у.

Энг яхшиси устида ишлаш, энг ёмонига тайёрланиш

Европа комиссияси раҳбари Урсула фон дер Ляйен Европа етакчиларининг Лондонда бўлиб ўтган саммитини «яхши ва очиқ мунозара» деб атади.

Унинг сўзларига кўра, етакчилар Киевга кенг қамровли хавфсизлик кафолатлари зарурлигини, жумладан, Украина кучли позицияда бўлиши ва бу позицияни «мустаҳкамлаш ва ҳимоя қилиш» учун воситалар билан таъминлашни муҳокама қилган.

Еврокомиссия раҳбари сўзларига кўра, гап Украинанинг ҳам иқтисодий, ҳам ҳарбий барқарорлиги ҳақида кетмоқда.

Фон дер Ляйен «мудофаани кучайтириш, олдинга катта қадам ташлаш кераклиги»ни айтиб, Европа Иттифоқининг аниқ режаси ва умумевропа ёндашуви зарурлигини қўшимча қилди.

«Ҳозир биз учун хавфсизлик соҳасидаги харажатларни ошириш жуда муҳим, энг ёмонига тайёргарлик кўриш муҳим», — деган у.

Шунингдек, у Лондондан туриб АҚШ президенти Доналд Трампга мурожаат қилиб, шундай деди: «Биз сиз билан биргаликда демократияни ҳимоя қилишга, қўшни давлатга бостириб кириш ёки чегараларни куч билан ўзгартириш мумкин эмаслиги ҳақидаги қонун устуворлиги тамойилини ҳимоя қилишга тайёрмиз».

«Келгусида урушларнинг олдини олиш умумий манфаатларимизга мос келади», — дея қўшимча қилди у.

Учрашувда иштирок этган НАТО бош котиби Марк Рютте ҳам Европанинг кўплаб давлатлари мудофаа харажатларини ошириши ва бу «АҚШ билан адолатли мувозанат»ни тиклаши кераклигини тасдиқлади.

Саммитда Туркия ташқи ишлар вазири Хоқон Фидан ҳам иштирок этди. У Туркияни Украина ва Россия ўртасидаги тинчлик музокаралари учун майдон сифатида таклиф қилди.

Саммитга Болтиқбўйи давлатлари раҳбарлари таклиф қилинмаган. Британия бош вазири Кир Стармер Эстония, Литва ва Латвия президентларидан видеоконференция чоғида узр сўради ва кейинги учрашувларда бу хатони тузатишга ваъда бериб, Болтиқбўйи давлатларининг Украинани қўллаб-қувватлашдаги ролини эътироф этди.

«Европа уйғонди». Етакчиларнинг саммит якунларига муносабати

Полша бош вазири Доналд Туск Лондонда бўлиб ўтган Европа етакчилари саммити якунида «Европа уйғонди» деб ёзди. Тускнинг сўзларига кўра, иштирокчилар Украинага ёрдам бериш, трансатлантик ҳамкорлик зарурати ва шарқий чегарани мустаҳкамлаш масалаларида якдил бўлган.

Италия бош вазири Жоржиа Мелони «Украинада тинчлик вақтинчаликка бўлишига йўл қўйиб бўлмаслиги»ни таъкидлади.

«Биз нима таклиф қилинаётганини баҳолашда жуда эҳтиёт бўлишимиз керак, айниқса, бу тинчлик бузилиши мумкинми, деган асосий саволга жавоб беришда. Чунки, афсуски, биз ўтмишда шундай бўлганини кўрдик», — деди Италия ҳукумати раҳбари.

Германиянинг лавозимдан кетаётган канцлери Олаф Шолц НАТОдаги «трансатлантик иттифоқчилик» АҚШ, Канада ва Европанинг «хавфсизлиги калити» бўлиб қолаётганини таъкидлади. У сўнгги йилларда алянс «янги аъзолар ва мудофаа харажатлари ҳисобига мустаҳкамлангани» ва бу «келажакда ҳам давом этиши»ни қайд этди.

Нидерландия бош вазири Дик Сҳооф Европа «қитъа хавфсизлигини таъминлашда кўпроқ рол ўйнаши кераклиги»ни таъкидлади ва «яхши трансатлантик муносабатлар ҳам зарурлиги»ни қўшимча қилди.

Қирол ҳузурига ҳам костюмсиз

^{Қирол Чарлз ІІІ билан учрашувда ҳам Зеленский яна костюмсиз эди. Фото: PA Media}
Саммитдан сўнг Зеленский Буюк Британия қироли Чарлз ІІІ билан учрашди. Журналистлар яна бир бор унинг кийимига эътибор қаратди – Украина президенти АҚШга ташрифи чоғида бўлгани каби бу сафар ҳам костюм киймаган.

Овал кабинетдаги баҳсдан олдин ҳам, кейин ҳам бу Доналд Трампнинг ўзи ва баъзи журналистлар бунга эътироз билдириб, буни «»Овал кабинетга ҳурматсизлик» деб баҳолашганди.

Қирол Чарлз ІІІ эса афтидан бу борада ҳеч қандай муаммо кўрмаган, деб таъкидлади шарҳловчилар учрашувдан сўнг. “Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг