Саҳел – дунёдаги терроризм маркази
Африканинг Саҳел минтақаси жаҳондаги энг хавфли ҳудудлардан бирига айланиб, “глобал терроризм маркази” сифатида белгиланмоқда. Бу ҳақда Global Terrorism Index (GTI) маълумотларига асосланиб хабар берилмоқда. Минтақа экстремистик ва қўзғолончи гуруҳлар фаолиятининг марказига айланган бўлиб, 2019 йилдан буён у ерда содир бўлган қуролли тўқнашувларда ҳалок бўлганлар сони 10 баробарга ошган.
Саҳелдаги вазият ва қурбонлар сони
Саҳел минтақаси Саҳара чўлининг жанубида жойлашган бўлиб, Буркина Фасо, Мали, Нигер, Камерун, Гвинея, Гамбия, Сенегал, Нигерия, Чад ва Мавритания каби 10 давлатни ўз ичига олади. Ушбу ҳудудга ташриф буюрган 7,555 кишидан 3,885 нафари қуролли тўқнашувлар оқибатида ҳалок бўлган. Бу эса минтақанинг қанчалик беқарор эканини кўрсатади.
Терроризмнинг таърифи ва асосий сабаблари
GTI маълумотларига кўра, терроризм – бу давлатга алоқадор бўлмаган шахс ёки гуруҳ томонидан сиёсий, иқтисодий, диний ёки ижтимоий мақсадларга эришиш учун қўрқитиш, мажбурлаш ёки ваҳима уйғотиш орқали ноқонуний куч ва зўравонлик ишлатиш ёки таҳдид қилишдир. Саҳелда терроризмнинг авж олишига бир неча асосий сабаблар бор:
- Минтақанинг ижтимоий ва иқтисодий заифлиги;
- Давлат бошқарувининг самарасизлиги;
- Хавфсизлик кучларининг етарлича фаолият юрита олмаслиги;
- Жамоатчиликнинг норозилиги ва сиёсий беқарорлик.
Минтақадаги асосий террорчилик гуруҳлари
Саҳелдаги ҳужумлар асосан икки йирик террорчилик ташкилоти томонидан амалга оширилмоқда:
ИШИД (Исламий Давлат) – Саҳел шўъбаси: Бу гуруҳ 2020-2021 йиллардаги давлат тўнтаришларидан сўнг, айниқса Малида ўз таъсир доирасини кенгайтирди. Ҳозирда у Малидаги ҳудудини икки баробарга оширган ва Буркина Фасо ҳамда Нигер билан чегараларда фаолият олиб бормоқда.
Ал-Қоида тармоғи: Минтақадаги иккинчи энг йирик гуруҳ бўлиб, у ҳам террорчилик ҳаракатларини амалга ошириб келмоқда.
Бу гуруҳлар нафақат бир-бирига, балки минтақавий ҳукумат кучларига ҳам қарши кураш олиб бормоқда. Уларнинг ҳужумлари фуқароларга, ҳарбийларга ва маҳаллий раҳбарларга қарши қаратилган.
Сиёсий беқарорлик ва давлат тўнтаришлари
Саҳел минтақасида сиёсий беқарорлик ҳукм суриб, бир неча йиллар давомида бир нечта давлат тўнтаришлари содир бўлди. GTI ҳисоботига кўра, 2020 йилдан буён олтита муваффақиятли тўнтариш рўй берган:
- Мали – 2 марта
- Буркина Фасо – 2 марта
- Гвинея – 1 марта
- Нигер – 1 марта
Ҳозирда ушбу мамлакатларнинг барчаси ҳарбий ҳунта томонидан бошқарилмоқда. Бундай вазият террорчилик гуруҳларига ўз таъсирини кенгайтириш учун қулай шароит яратмоқда.
Минтақанинг келажаги
Минтақашунослар ва хавфсизлик мутахассисларининг фикрича, Саҳелдаги беқарорликнинг асосий сабаби ҳукуматларнинг фуқаролар муаммоларига етарлича эътибор қаратмаслигидир. Лондоннинг СОАС университетидаги минтақашунос Фолаҳанми Аина таъкидлаганидек, давлат ва жамият ўртасидаги узилиш террористик гуруҳларнинг таъсирини кучайтирган. Агар минтақа ҳукуматлари барқарорлик ва хавфсизликни таъминлаш чораларини кўрмаса, терроризм янада авж олиши мумкин.
Саҳел ҳозирда жаҳон ҳамжамияти учун долзарб масала бўлиб, ундаги хавфсизлик муаммолари нафақат Африка, балки глобал миқёсда ҳам жиддий таъсир кўрсатиши мумкин.
Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босингМавзуга оид янгиликлар
