Тожикистонда ҳосил кўпайди, лекин нархлар нега пасаймайди?

Тожикистонда бу йил мева ва сабзавот етиштиришда катта ўсиш кузатилганига қарамасдан, нарх-навонинг сезиларли даражада кўтарилиши аҳолини хавотирга солмоқда. Мамлакатда 2025 йилнинг дастлабки тўрт ойида мева-сабзавотлар нархи ўртача 25 фоизгача ошган. Бу эса, ўз навбатида, кундалик ҳаётда истеъмол қиладиган маҳсулотларининг нархига ҳам салбий таъсир кўрсатяпти.

Расмий статистика маълумотларига кўра, айниқса карам, сабзи, картошка ва пиёз каби кундалик озиқ-овқат маҳсулотлари нархлари катта суръат билан ўсиб, аҳолининг харид қобилиятига таъсир қилмоқда. Масалан, бу йил картошка ва пиёз нархлари ўтган йилга нисбатан бир неча карра ошган. Айниқса, бозорлардаги нархлар кўтарилгани аҳолини жиддий ташвишга солмоқда.

Эътиборлиси шундаки, давлатнинг расмий идоралари томонидан тақдим этилган маълумотларда сабзавотлар етиштириш кўламининг ҳам ўсгани кўзга ташланмоқда. Жорий йилнинг январ-апрель ойларида Тожикистон фермерлари томонидан жами 146,2 минг тоннадан зиёд сабзавот етиштирилган бўлиб, бу кўрсаткич ўтган йилга нисбатан сезиларли равишда юқори. Хусусан, картошка ва пиёзнинг ҳосили ҳам аввалги йилларга қараганда анча кўпайган.

Шу билан бир қаторда, мева нархларининг ҳам ортаётгани кузатилмоқда. Мисол учун, 2025 йилнинг илк 4 ойида мева нархи 11,4 фоизга кўтарилди. Бу кўтарилиш эса аҳолининг кундалик сарф-ҳаражатларини ҳам оширишга сабаб бўлмоқда. Бироқ мева етиштириш ҳажми ҳам бу йил 16,3 фоиз ўсиб, умумий ҳосил 1122 тоннадан ошган.

Мутахассисларнинг фикрича, бу ҳолат нарх-наво бозоридаги умумий тенденцияларни акс эттирмоқда. Айтиш мумкинки, маҳсулотларнинг нархи етиштириш ҳажмига эмас, балки транспорт, ишлаб чиқариш ва бозор жараёнларидаги бошқа омилларга кўпроқ боғлиқ бўлмоқда.

Шунингдек, мева ва сабзавот маҳсулотлари нархининг кўтарилиши бошқа муҳим озиқ-овқат маҳсулотлари нархига ҳам ўз таъсирини ўтказмоқда. Масалан, ёғ маҳсулотлари, гўшт ва ҳатто алкоголсиз ичимликлар нархи ҳам камида 1 фоизга ошгани кузатилган.

Бироқ, бу ҳолатда ҳам истиснолар мавжуд. Ун, товуқ гўшти, гуруч ва шакар каби аҳоли орасида талаб юқори бўлган маҳсулотлар, аксинча, нархи пасайгани билан диққатга сазовордир. Бу пасайиш аҳолига нисбатан юмшатувчи омил бўлса-да, умумий нархларнинг кўтарилиши аҳолининг турмуш даражасига босим ўтказишда давом этмоқда.

Бу вазият кўплаб саволларни юзага чиқаради: нега ҳосил кўпайган бир пайтда нархлар пастламайди? Давлат назорати ва бозорларнинг шаффофлигини таъминлаш масаласи ҳозирги кунда энг долзарб муаммолардан бири бўлиб қолмоқда.

Умуман олганда, Тожикистон ҳукумати вакиллари ва мутахассислар бу муаммоларга ечим топиш, бозорни назорат қилиш ва нархларнинг барқарорлигини таъминлаш учун комплекс чора-тадбирларни ишлаб чиқиш зарурлигини таъкидламоқда. Бундан кейинги ойларда вазият қандай ўзгариши аҳолининг кундалик турмуш тарзига янада кучли таъсир кўрсатиши мумкин. Шу боис, бозорларда нархларнинг барқарорлашиши Тожикистон аҳолиси учун яқин ойларда энг муҳим масалалардан бири бўлиб қолади.