Жаҳон сиёсий саҳнаси яна қайноқ воқеаларга бой. Хусусан, Россия ва Украина ўртасидаги узоқ йиллик ҳарбий тўқнашувга нуқта қўйиш бўйича АҚШ томонидан навбатдаги жиддий дипломатик қадам ташланди. Бу ҳақда Полшанинг машҳур Onet.pl нашри журналистлари ўз манбаларига таянган ҳолда маълум қилди.
6 август куни Москвада Россия президенти Владимир Путин ва Америка ишбилармони Стив Уиткофф ўртасида ёпиқ эшиклар ортида ўтган учрашув чоғида, улар ўртасида Доналд Трамп маъмурияти томонидан юборилган “жуда манфаатли” таклиф муҳокама қилинган.
Onet.pl манбаларининг таъкидлашича, мазкур таклифда бир қанча муҳим бандлар қамраб олинган:
-
Ҳарбий ҳаракатларни вақтинча тўхтатиш (лекин бу тинчлик келишуви сифатида эмас, балки вақтинчалик оташкесим);
-
Россиянинг Украинада эгаллаб турган ҳудудларига нисбатан амалий назоратни тан олиш (муаммони ҳал қилиш масаласи эса 49 ёки 99 йилга кечиктирилиши мумкинлиги билан);
-
Россияга нисбатан жорий қилинган кўплаб иқтисодий ва сиёсий санкцияларни бекор қилиш, шу билан бирга, узоқ муддатли истиқболда энергетика соҳасида ҳамкорликни қайта тиклаш ва Россия газ-нефти импортини қайта бошлаш.
Эътиборлиси шундаки, таклифлар тўпламида НАТОнинг кенгайишини чеклаш ёки Украинага ҳарбий ёрдамни тўхтатишга оид кафолатлар берилмаган. Аммо журналистлар таъкидлашича, Россия томони бу охирги бандга розилик билдирган.
Бу маълумотлар ҳозирча расмий манбалар томонидан тасдиқланган ёки рад этилган эмас. Ҳар икки томон — ҳам АҚШ, ҳам Россия — бундай мозаик сиёсий жараёнлар юзасидан ўзига хос эҳтиёткорлик билан ҳаракат қилмоқда.
Маълумотларга кўра, Стив Уиткофф Москвага ташриф буюрган вақтда, Доналд Трамп Кремлга ўзининг кескин талабларини етказишга тайёргарлик кўраётган бўлган. Агар ушбу талаблар белгиланган муддатда бажарилмаса, АҚШ Россия нефтини харид қилаётган давлатларга солиқ божи жорий этишини маълум қилган. Бу қадам, ўз навбатида, Кремл учун жиддий босим сифатида баҳоланмоқда.
Трамп Уиткофф ва Путин учрашувидан сўнг Европа иттифоқчилари билан батафсил мулоқотлар ўтказган. Улар орасида уч томонлама музокаралар ташкил этиш таклифи ҳам муҳокама қилинган бўлиб, Трамп 11–17 август кунлари оралиғида Россия ва Украина президентлари иштирокида тўғридан-тўғри учрашув ўтказиш нияти борлигини билдирган.
Кремл бу таклифни жиддий қабул қилган кўринади. Россия президенти Владимир Путин АҚШ етакчиси билан тез орада юзма-юз учрашув бўлиб ўтишини тасдиқлаган ва манзил сифатида Бирлашган Араб Амирликларини таклиф қилган. Унинг таъкидлашича, у Украина президенти Владимир Зеленский билан учрашишга ҳам қарши эмас, бироқ бу учрашув учун маълум шароитлар яратилиши лозим ва бу ҳозирча узоқ истиқбол масаласидир.
Bloomberg ҳам ўз манбалари орқали Трампнинг режалари ҳақида хабар тарқатган: у Путин билан бўладиган музокараларда оташкесим ва “ҳудудлар алмашинуви” масаласини муҳокама қилишни мақсад қилган. Аммо бу “алмашинув” нимани англатиши аниқлаштирилмаган.
Маълумки, Путин аввалроқ бир неча марта таъкидлаганки, агар Украина ўз қўшинларини Донецк, Луганск, Херсон ва Запорижжя вилоятларидан тўлиқ чиқарса, Россия ҳам ўт очишни тўхтатишга тайёр. Аммо шуни унутмаслик керакки, ушбу ҳудудлар расман Россия Федерацияси Конституциясига қўшиб олинган бўлса-да, уларнинг тўлиқ қисми Россия томонидан назорат қилинмаяпти.
Ҳозирда бутун халқаро жамоатчилик бу жараёнларни диққат билан кузатмоқда. Агар бу ташаббус амалга ошса, жаҳондаги энг кўп қурбонлар олиб келган қуролли можаролардан бирига нуқта қўйилиши мумкин. Шундай экан, кейинги ҳафтадаги воқеалар нафақат Европа, балки бутун дунё учун катта сиёсий аҳамиятга эга бўлади.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!