АҚШ раҳбари Доналд Трамп ва Россия президенти Владимир Путин Аляскадаги Анкориж шаҳрида юзма-юз учрашиб, Украинада давом этаётган уруш мавзусини муҳокама қилди. Шу жиҳат қизиқки, Украина вакиллари йиғилишга таклиф этилмаган, бу эса Европа давлатлари раҳбарлари орасида қаттиқ хавотир уйғотиб, айримлар бу ҳолатни ҳатто “хиёнат” деб баҳоламоқда, деб хабар берди haqqin.az.
Маълумотларга кўра, Путин суҳбат давомида ўз ҳамкасбига Киев ва Европа учун мутлақо мақбул бўлмайдиган шартлар асосида отишмаларни тўхтатиш бўйича йўл харитасини тақдим этиши мумкин. Россиялик сиёсатчи, иқтисод фанлари доктори Владислав Иноземцев айтишича, Москва Украинадаги тўртта вилоятни ўз таркибига қўшиб олганини дунёга “аслида бу реал ҳолат” сифатида кўрсатишга уринади. Бу эса кейинчалик бу ҳудудларни бошқа йирик келишувларга алмаштириш ниятини англатиши мумкин.
Иноземцев фикрича, Трамп Россия билан келишувга етишишдан манфаатдор. Унинг шахсий қарашларида ҳар қандай урушни тўхтатиш, ҳатто диктаторлар билан ҳам келишиб олиш орқали бўлса ҳам, асосий мақсад ҳисобланади. Трамп учун тинчлик ва савдо-сотиқ, ҳатто бир-бирини алдаш, лекин урушсиз яшаш – энг муҳим омил. Шу сабабдан, у Путин билан келишувга бориш учун барча йўлларни ишга солиши табиий.
Шу билан бирга, Путин айрим талабларида қаттиқ позицияни сақлаб қолиши мумкин. Бироқ у муайян масалаларда эгилувчанлик кўрсатиши ҳам эҳтимолдан холи эмас. Мутлақо мумкинки, Аляскада икки томон ўзаро маълум келишувга етишади. Лекин бу келишув Украина ва Европа учун оғир ва қабул қилиб бўлмайдиган шартларни ўз ичига олади.
Америка президенти эса буни жамоатчиликка “муваффақият тарихи” сифатида кўрсатишдан манфаатдор. Чунки у Конгресс билан тарифлар масаласида келиша олмаган ва сиёсий обрўси пасайган эди. Энди у Путин билан келишганини кўрсатиб, ўз нуфузини оширишни мақсад қилган.
Путин эса Трампни Арктика ёки бошқа минтақаларда иқтисодий битимларга қизиқтириши мумкин. Унинг томонидан турли йирик сармоялар ва саховатли таклифлар келиши эҳтимоли катта. Трамп буни қабул қилиши мумкин, чунки у Украинадаги урушни тугатишни чиндан ҳам хоҳлайди.
Бироқ асосий хавф шундаки, Аляскада эришилган келишув Украина учун номақбул бўлади. Трамп эса бундай шартларни “жуда яхши келишув” сифатида кўрсатиши эҳтимолдан холи эмас. Аммо украиналиклар бундай шартларни мутлақо қабул қилмайди.
Иноземцев таъкидлашича, музокаралар икки босқичда кечиши мумкин: аввал Трамп ва Путин келишувга етишади, кейин эса Путин ва Зеленский ўртасида уни амалга оширишга уринишлар бўлади. Аммо катта эҳтимол билан бу жараён муваффақиятсиз тугайди. Агар Путин билан келишув иш бермаса, Трамп “Мен қўлларимни ювдим, Украина масаласи мендан ташқари”, деган позицияга ўтиши мумкин.
Шунингдек, Иноземцевнинг таъкидлашича, Анкорижда жанжал чиқиши эҳтимоли паст. Аксинча, Трамп журналистлар олдида “уриш тугаши, ҳудудларни алмашиш режаси” ҳақида баёнот бериши мумкин. Зеленский бу вариантни қабул қилса ҳам, босиб олинган ҳудудлар расман Россия сифатида тан олинмайди. Чунки бу халқаро қонунларни бутунлай бузишга тенг бўларди.
Хулоса сифатида айтиш мумкинки, Украинада уруш давом этади. Иқтисодий жиҳатдан эса Америка ва Россия ўртасида тўлиқ ҳамкорлик ривожланишига ишонч кам. Асосий санкциялар, айниқса банк тизимига оид чекловлар сақланиб қолиши мумкин.
Шундай экан, Аляскада эришилган келишув расмий равишда “тинчликка қадам” сифатида кўрсатилиши мумкин, аммо Украина ва Европада у номақбул ва оғир шартлар сифатида қабул қилинади. Трамп учун эса асосий мақсад – ўзини тинчликка йўналган президент сифатида намойиш қилишдир.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
