АҚШ Россияга нисбатан янги ва ҳозирча энг кескин иқтисодий чораларни кўрди — Вашингтон 22 октябрь куни Москвага тегишли икки йирик нефть гигантига қарши санкциялар жорий этди. Бу ҳақда АҚШ Молия вазирлиги маълум қилди.
Янги чекловлар «Роснефть» ва «Лукойл» компанияларини қамраб олади. Расмий изоҳда қайд этилишича, мақсад — Россиянинг Украинадаги ҳарбий ҳаракатларини молиялаштириш имкониятларини чеклаш. Санкциялар эълон қилинган кун Москва ва Вашингтон ўртасида режалаштирилган Трамп–Путин саммитининг бекор қилинганидан сўнг бўлди.
Доналд Трамп журналистларга шундай деди:
«Бу учрашув менга тўғри туюлмади. Биз керакли натижага етиша олмаслигимиз аниқ эди. Шу боис уни бекор қилдим».
Шундан сўнг Трамп санкциялар ҳақида қисқача изоҳ берди:
«Буни қилиш учун тўғри вақт эди, шундай ҳис қилдим», — деди АҚШ президенти.
АҚШ Молия вазири Скотт Бессент ҳам ўз чиқишида бу қарор Россиянинг урушни тўхтатиш борасидаги «садоқатсизлиги»га жавоб эканини таъкидлади:
«Энди қон тўкишни тугатиш ва дарҳол сулҳ эълон қилиш вақти келди», — деди у.
Reuters агентлиги ёзишича, бу қарор Трамп маъмурияти сиёсатининг кескин бурилиши бўлди. Оқ уй сўнгги ойларда Россия билан муросага келиш ёки босимни кучайтириш орасида иккиланиб турганди. Фақат бир ҳафта олдин Трамп Москвага нисбатан янги санкцияларни жорий этишга шошмаслик тарафдори эди.
Шундан сўнг нефть бозорида ҳам кескин реакция кузатилди — баррель нархи икки доллардан кўпроқ ошди.
Трампнинг фикрича, урушнинг чегараси йўқолди ва Москва тинчлик музокараларига жиддий ёндашмаяпти. Шу сабаб у Россияга нисбатан қаттиқроқ чора кўриш зарурлигини таъкидлади. Шу билан бирга, у ҳозирча Украинага «Tomahawk» қанотли ракеталарини беришга тайёр эмаслигини билдирди:
«Бу ракеталарни ишлатишни ўрганиш учун украиналикларга камида олти ой керак бўлади», — деди у НАТО бош котиби Марк Рютте билан учрашувда.
Шу куни у Хитой президенти Си Жинпинг билан бўлажак саммит арафасида «Си ўз таъсиридан фойдаланиб, Путинни жангни тўхтатишга ундашини» ҳам умид билан таъкидлади.
Энг кучли санкциялар
Бу чоралар АҚШ томонидан Россия энергетика секторига нисбатан уруш бошлангандан буён жорий этилган энг катта босим ҳисобланади. Байден маъмурияти даврида Вашингтон иттифоқчиларнинг Россия нефтини сотиб олишига рухсат бериб келган бўлса, эндиликда Трамп маъмурияти тўғридан-тўғри компанияларни нишонга олди.
Атлантика Кенгаши таҳлилчиси Даниэл Таннебаумнинг таъкидлашича:
«Бу санкциялар жиддий қадам, аммо самарадорликни таъминлаш учун АҚШ энди Россия билан савдо алоқасини сақлаб қолаётган учинчи мамлакатларга нисбатан ҳам иккиламчи санкциялар қўллаши керак».
Трампнинг сўзларига кўра, бу чоралар Россия иқтисодиётини заифлаштиришга ва уни тинчлик музокараларига мажбур этишга қаратилган:
«Бу ниҳоятда кучли санкциялар. Улар Россиянинг энг катта икки нефть компаниясига қарши йўналтирилган. Уруш тез орада якунланишига умид қиламиз».
Москва ва Кремлнинг жавоби
Вашингтоннинг санкцияларига жавоб тариқасида Кремль ҳам ўзининг ҳарбий қудратини намойиш қилди. Россия Мудофаа вазирлиги Путин иштирокида стратегик машғулотлар ўтказилгани ҳақида видеолавҳа эълон қилди. Унда ерда, сув ости кемаларида ва ҳаводаги қитъалараро ракеталар учирилгани кўрсатилган.
Мутахассислар фикрича, бу қадам Ғарб ва Киевга сиёсий огоҳлантириш сифатида қилинган. Украинадаги урушнинг ҳар бир ҳал қилувчи босқичида Кремль ядро қудрати ҳақидаги сигналлар орқали босим ўтказишни одат қилган.
Шунингдек, Европа Иттифоқи ҳам бу ҳафта Россияга қарши 19-санкциялар пакетини маъқуллади. Унга кўра, Россиядан суюлтирилган табиий газ импорти тўлиқ тақиқланади.
Швеция эса Украинага «Gripen» қирувчи самолётларини етказиб бериш ниятини билдирди. Президент Володимир Зеленскийнинг таъкидлашича, Киев келаси йилгача камида 100 дона самолёт қабул қилишни режалаштирмоқда.
Европа Иттифоқи раҳбарлари эса Россиянинг музлатилган активларини гаров сифатида ишлатиб, Украинага 163 миллиард долларлик молиявий ёрдам бериш режасини муҳокама қилмоқда. Москва бу режани «очиқ ўғрилик» деб баҳолади ва жавоб чоралари кўришини маълум қилди.
Ҳозирги вазият шундан далолат бермоқдаки, уруш нафақат майдонда, балки иқтисодий фронтда ҳам янги босқичга кўтарилмоқда.
“Zamin”ни Telegram'да ўқинг!
