Яқин Шарқдаги вазият юзасидан муҳим хабарлардан бири Исроил мудофаа тизимида юз берди. ЦАҲАЛнинг бир нечта юқори мартабали қўмондонлари — уч генерал ва ўнлаб офицерлар 2023 йил 7 октябрда ҲАМАС томонидан амалга оширилган ҳужумга тўлиқ тайёрланмагани ва хато қарорлари учун лавозимидан озод этилди. AFP агентлигининг ёзишича, Бош штаб қарорига кўра, улар нафақат хизматдан четлаштирилади, балки захира рўйхатидан ҳам ўчирилади.
Қайси қўмондонлар ишдан олинди?
Маълумотларга кўра, жазоланганлар орасида ЦАҲАЛнинг собиқ разведка раҳбари Аарон Халива, оператив бошқарманинг ўша давр раҳбари Одед Басюк ва жанубий ҳарбий округни бошқарган генерал-майор Ярон Финкелман мавжуд. Финкелман ва Халива 2025 йил январдаёқ истеъфо берган бўлса, Басюк Эрон ва Исроил ўртасидаги кескинликдан кейин вазифасини тарк этган. Шунингдек, қарорга мувофиқ Исроил ҳарбий-ҳаво кучлари бошлиғи Томер Барга нисбатан интизомий чоралар қўлланди, яна тўққиз нафар юқори лавозимдаги ҳарбий ҳам жавобгарликка тортилди.
Бош штабдаги ўзгаришлар ва ички танқидлар
Герци Ҳалеви — 2023 йил январидан буён Бош штаб бошлиғи бўлган — 7 октябрдаги омадсизлик учун шахсий жавобгарликни ҳис қилиб, март ойида истеъфо берган эди. Унинг ўрнини Эял Замир эгаллади ва у вазифага киришгач, 7 октябрдаги камчиликлар учун жавобгар бўлган қўмондонларни бирма-бир баҳолаш ва қайта текширишни буюрди.
Генераллар ишдан кетишига сабаб бўлган асосий омил — ноябр бошида эълон қилинган мустақил экспертлар ҳисоботи. Унда йиллар давомида йиғилган нотўғри қарорлар, қўшинларни жойлаштиришдаги жиддий хатолар ва қўмондонлик занжиридаги бузилишлар қаттиқ танқид қилинган. Ҳисоботда айтилишича, разведка органлари йирик ҳужум ҳақида олдиндан хабардор бўлиши мумкин эди, аммо “стратегик воқеликни тўғри қабул қилмаслик” туфайли бу амалга ошмаган.
Сиёсий таранглик ҳам кучайди
Қарор эълон қилингач, Исроил мудофаа вазири Исраэл Кац бу масалани “атрофлича текшириш” кераклигини айтди ва матбуот орқали қарордан хабардор бўлгани учун қаттиқ норозилик билдирди. Унинг баёноти билан Бош штаб бошлиғи Замир ўртасида муносабатлар янада таранглашди. Замир ҳисоботни шубҳа остига қўйиш ҳақидаги фикрларни “ҳайратланарли ва тушунарсиз” дея баҳолади.
7 октябр воқеалари – можаронинг бошланиш нуқтаси
Маълумки, Евроиттифоқ ва АҚШда террористик ташкилот сифатида тан олинган ҲАМАС 2023 йил 7 октябрда Исроилга кенг қамровли ҳужум уюштирган. Жангчилар Исроилга ракета зарбалари бериб, унинг ҳудудига кирган ва тахминан 1200 нафар тинч аҳолини ҳалок қилган. Яна 250 нафар гаровга олинган инсонлар Ғазога олиб кетилган.
Исроил бу ҳужумга жавоб тарзида ҲАМАСга қарши уруш эълон қилди. Уруш давомида Ғазода 67 мингдан ортиқ фаластинлик ҳалок бўлгани, юз минглаб одам яралангани айтилади. Бу воқеалар Яқин Шарқдаги сиёсий ва ҳарбий вазиятни кескинлаштириб, ҳануз давом этаётган қаттиқ можарога айланди.
Хулоса
Исроил армиясида юқори даражадаги қўмондонларнинг лавозимдан олиниши — мамлакат хавфсизлик тизимидаги энг катта тозалаш жараёнларидан бири сифатида баҳоланмоқда. Бу қарор 7 октябрдаги фожеали ҳужумга олиб келган тизимли хатоларни тан олиш, уларни бартараф этиш ва келгусидаги хавфларнинг олдини олиш мақсадида қабул қилингани айтилмоқда.
Меҳмон гуруҳидаги фойдаланувчилар ушбу мақолага изоҳ қолдира олмайди.
