«Ҳаммасига шакар сабабчи» ёхуд қандли диабет ҳақидаги бошқа янглиш фикрлар

^{Фото: Marie Claire}
Қандли диабет ташхиси инсоннинг ҳаётини сезиларли даражада ўзгартириши ва уни чалкаштириб юбориши мумкин, чунки бугунги кунда бу касаллик атрофида жуда кўп ўз тасдиғини топмаган фикрлар мавжуд.

Қандли диабет – тўқималарнинг инсулинга сезгирлигининг пасайиши ёки ошқозон ости бези томонидан инсулин секрецияси етишмовчилиги туфайли қондаги глюкоза (шакар) даражасининг ошиши билан бирга келадиган углевод алмашинувининг бузилиши.

Инсулин – бу ошқозон ости бези томонидан углеводларни озиқ-овқат билан истеъмол қилишга жавобан ишлаб чиқариладиган гормон. Қондаги глюкоза ҳужайра ичига кириб, кейин организм томонидан ишлатилиши учун зарурдир. Глюкоза энергиянинг энг муҳим манбаи ҳисобланади. Инсулин етарли бўлмаганда ёки тўқималарнинг инсулинга сезгирлиги пасайганда, қонда глюкоза тўпланиб, бир қатор асоратларни келтириб чиқаради.

Бугунги кунга келиб, ушбу касаллик билан боғлиқ кўплаб нотўғри фикрлар мавжуд бўлиб, бу унинг хусусиятларини, жумладан, унинг олдини олиш ва унга қарши курашиш усулларини нотўғри тушунишга олиб келиши мумкин.

Қандли диабет жуда кўп шакар истеъмол қилишдан келиб чиқади
Қандли диабетнинг икки тури мавжуд. Биринчи тоифа диабет меъда ости бези ҳужайраларини тананинг ўз иммунитет тизими томонидан йўқ қилиниши ва натижада инсулин етишмаслиги туфайли ривожланади. Иккинчи тоифа диабет қандли овқатларни ҳаддан ташқари кўп истеъмол қилиш натижасида ривожланади, дейиш ҳам нотўғри. Аммо агар ортиқча вазн ёки семизлик қийнаса, ушбу турдаги диабетнинг ривожланиш эҳтимоли юқори бўлади, бу инсулин таъсирида нуқсонга олиб келиши мумкин.

Қандли диабет жиддий касаллик эмас
Қандли диабетнинг иккала тури ҳам назоратни ва муайян қоидаларга риоя қилишни талаб қилади. Қандли диабет назорат қилинмаса, буйрак патологияси (терминал буйрак етишмовчилигигача), юрак-қон томир асоратлари, диабетик оёқ синдромининг ривожланиши ва кўриш органларининг патологияси каби жиддий ва ҳатто ҳаёт учун хавфли асоратларни келтириб чиқариши мумкин. Қандли диабетни яхши назорат қилиш асоратлар хавфини сезиларли даражада камайтиради, аммо бу касалликнинг ўзи жиддий эмас дегани эмас.

Диабетнинг енгил шакли бўлиши мумкин
Қандли диабетнинг «енгил» тури йўқ. Бироқ, предиабет ташхиси қўйилган бўлиши мумкин, яъни глюкоза даражаси одатдагидан юқори, аммо иккинчи тоифа диабетга ташхис қўйиш учун ҳали етарли эмас. Агар предиабет ташхиси қўйилган бўлса, турмуш тарзини ўзгартириш, масалан, диетани яхшилаш, фаолроқ бўлиш, ортиқча вазн бўлса, вазн йўқотиш ва чекишни ташлаш иккинчи тоифа диабет ривожланишини секинлаштиришга ёрдам беради.

Агар диабет ташхиси қўйилган бўлса, шакар истеъмолини тўхтатиш керак
Углеводлар танадаги муҳим энергия манбаларидир. Улар иккита асосий турга бўлинади – оддий ва мураккаб. Оддий ёки тез углеводларни сезиларли даражада камайтириш керак, чунки улар истеъмол қилинганда қонда глюкоза тезда кўтарилади, бу унинг даражасида сезиларли ўзгаришларга олиб келади ва организмнинг ҳолатига ёмон таъсир қилади.

Мураккаб ёки секин углеводларга афзаллик берилади. Шакарни ўз ичига олган маҳсулотларни тўлиқ чиқариб ташлаш, тананинг муқобил манбалардан энергия олишига олиб келади ва шу билан организмда заҳарли моддалар тўпланади.

Қандли диабет ирсийдир
Қандли диабет – бу ирсий мойилликка эга бўлган касаллик. Шуни таъкидлаш керакки, бу касалликнинг ўзи эмас, балки ирсият билан диабет турига мойиллик мерос бўлиб ўтади. “Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг