O‘zbekistonda 57 yillik kutilgan botanik sensatsiya ro‘y berdi!

O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Xitoy botanik olimlarining qo‘shma ilmiy izlanishlari zamonaviy ilm-fanning muhim yutuqlaridan biriga aylandi. Olimlarning birgalikda olib borgan chuqur tadqiqotlari natijasida, boshoqdoshlar (Poaceae) oilasi tarkibidagi Elymus turkumidan fan uchun mutlaqo yangi bo‘lgan o‘simlik turi aniqlandi va bu ilmiy kashfiyot sifatida xalqaro miqyosda katta e’tibor qozonmoqda.

Ushbu yangi tur rasmiy ravishda Elymus uzbekistanicus deb nomlandi va endi u nafaqat O‘zbekiston, balki butun Markaziy Osiyo botanika fanining tarixiy hodisasi sifatida qabul qilinmoqda. Bunday ulkan yutuq so‘nggi 57 yil ichida O‘zbekiston hududida Poaceae oilasiga kiruvchi yangi turning ilk bor topilishi bilan bog‘liqligi katta ahamiyat kasb etmoqda.

Olimlar kashfiyotni amalga oshirishda nafaqat an’anaviy morfologik tahlillardan foydalangan, balki zamonaviy genetik usullarni, xususan, xloroplast va yadroviy DNK ketma-ketligi tahlillarini ham muvaffaqiyatli qo‘llagan. Ushbu o‘simlikning yuqori sifatli suratlari, identifikatsiya kaliti (dixotomik aniqlagichi), geografik tarqalishi va ekologik xususiyatlari chuqur o‘rganilib, ilmiy hamjamiyatga batafsil ma’lum qilindi.

E’tiborga loyiq jihati shundaki, bu muhim natijaga O‘zbekiston Milliy gerbariysi fondi materiallaridan foydalangan holda erishilgan. Noyob gerbariy fondi esa ilmiy-tadqiqotlar uchun mustahkam platforma ekanligini yana bir marta namoyish etmoqda.

Bu yangi turning aniqlanganligi nafaqat O‘zbekistonning biologik xilma-xilligi naqadar boy va hali to‘liq o‘rganilmaganligiga, balki ilmiy hamkorlikning muhimligi va samaradorligiga yana bir karra ishora qilmoqda.

Tadqiqot natijalari dunyodagi eng nufuzli ilmiy jurnallardan biri – PhytoKeys sahifalarida nashr etildi. Ushbu kashfiyot dunyo botanik olimlari tomonidan yuqori baholandi va global botanika hamjamiyatida katta qiziqish uyg‘otmoqda.

Elymus uzbekistanicus endi nafaqat O‘zbekiston gerbariysi kolleksiyasiga, balki butun dunyo botanikasiga beqiyos hissa sifatida qo‘shildi. Bu o‘simlikning ilmiy jihatdan yanada chuqur o‘rganilishi kelajakda ekologik muammolarni hal qilish va biologik xilma-xillikni saqlab qolishga ham xizmat qilishi mumkin.

O‘zbekistondagi bu botanik sensatsiya, shubhasiz, dunyo ilmiy jamoatchiligini yangidan-yangi tadqiqotlar olib borishga ruhlantirishda davom etadi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!