Yalpizning sehrli ta’siri va yashirin xavflari

Yalpiz (lotincha: Mentha, ruscha: myata, inglizcha: mint) – sog‘liq uchun juda ko‘p foydali, ammo ayrim holatlarda ehtiyotkorlik bilan iste’mol qilinishi kerak bo‘lgan dorivor o‘simlikdir. Quyida yalpizning asosiy foydali jihatlari va zararli tomonlari haqida to‘liq ma’lumot berilgan:

Yalpizning inson salomatligiga foydalari:
1. Ovqat hazm qilishni yaxshilaydi
- Oshqozonni tinchlantiradi, shish, ko‘ngil aynishi va ich qotishini kamaytiradi.
- Ichak faoliyatini normallashtirishga yordam beradi.

2. Asab tizimini tinchlantiradi
- Yalpiz choy yoki efir moyi uyqusizlik, asabiylik, bosh og‘rig‘i va stressda foydali.
- Aromaterapiyada yalpiz moyi dam olish va xotirjamlik uchun keng qo‘llaniladi.

3. Nafas yo‘llarini ochadi
- Sovuqda, burun bitishida, yo‘tal va bronxitda foydali. Yalpiz bug‘i bilan inhalatsiya qilish yordam beradi.
- Efir moyi antibakterial va yallig‘lanishga qarshi xususiyatga ega.

4. Og‘iz gigiyenasini saqlaydi
- Og‘izdagi bakteriyalarni yo‘q qilishga yordam beradi, yoqimsiz hidni yo‘qotadi.
- Shu sababli ko‘plab tish pastalari, chaynash rezinalarida ishlatiladi.

5. Og‘riqni kamaytiradi
- Boshiq og‘rig‘i, mushak og‘rig‘i yoki yengil shamollashda yalpiz moyi teriga surtish orqali og‘riqni kamaytiradi.

6. Teriga foydali
- Sovutuvchi, yallig‘lanishga qarshi va tinchlantiruvchi ta’sirga ega.
- Akne, toshmalar, allergik qichishishda ishlatiladi.

Yalpizning mumkin bo‘lgan zararli ta’sirlari:
1. Me’yoridan ortiq iste’mol qilish
- Juda ko‘p miqdorda choy yoki efir moyi iste’mol qilish bosh aylanishi, yurak urishining sekinlashuvi yoki oshqozon bezovtaligiga olib kelishi mumkin.

2. Homiladorlik va emizish davrida ehtiyot bo‘lish kerak
- Ba’zi mutaxassislar homilador ayollarga ko‘p yalpiz iste’mol qilmaslikni tavsiya qiladi, chunki bu bachadon mushaklariga ta’sir qilishi mumkin.

3. Allergik reaksiya
- Ayrim odamlarda yalpizga nisbatan allergiya (toshish, qichishish, nafas olishda qiyinchilik) bo‘lishi mumkin.

4. Bolalar uchun ehtiyot bo‘lish zarur
- 5 yoshgacha bo‘lgan bolalarga yalpiz efir moyini nafas orqali qabul qilish tavsiya etilmaydi – u nafas yo‘llarini bezovta qilishi yoki spazm keltirib chiqarishi mumkin.

Yalpiz sog‘liq uchun juda foydali bo‘lsa-da, uni me’yorda va to‘g‘ri qo‘llash zarur. Ayniqsa, homilador ayollar, chaqaloqlar va allergik odamlarda ehtiyotkorlik bilan ishlatish lozim.