Kundalik hayotimizda kolbasa, sosiska, chips, gazli ichimliklar va turli yarim tayyor taomlar ko‘pchilikning dasturxonida uchraydi. Ular tashqi ko‘rinishi va mazasi bilan ko‘ngilga yoqimli tuyulishi mumkin, ammo inson salomatligi uchun katta xavfni yashirib turadi. Mutaxassislar ta’kidlashicha, bu mahsulotlar qorin to‘ydirsa-da, organizmni zarur moddalar bilan ta’minlamaydi. Natijada yurak-qon tomir, jigar, oshqozon, endokrin va asab tizimiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Qayta ishlangan mahsulotlar nima?
Bunday mahsulotlar tabiiy holatida qolmagan, balki bir necha texnologik bosqichlarda qayta ishlangan va ko‘pincha qo‘shimcha moddalar bilan boyitilgan ovqatlardir. Masalan, uzoq muddat saqlanishi uchun konservant qo‘shilgan kolbasa yoki konservalar, tashqi ko‘rinishi jozibali bo‘lishi uchun bo‘yoq va ta’m kuchaytiruvchi qo‘shilgan chips yoki gazli ichimliklar. Shuningdek, oq non, rafinatsiyalangan shakar va yog‘lar ham shu toifaga kiradi.
Afzalligi shundaki, ular uzoq muddat saqlanadi, tashish va tayyorlashda qulay. Ammo salomatlik nuqtayi nazaridan zararli jihatlari ko‘p.
Zararli ta’sirlar
Avvalo, trans-yog‘ va tuz me’yoridan ortiq. Bu moddalar qonda “yomon” xolesterinni ko‘paytirib, “yaxshi” xolesterinni kamaytiradi. Shu bois yurak-qon tomir kasalliklari xavfi keskin ortib boradi. Ortiqcha tuz esa qon bosimini ko‘tarib, gipertoniya va insultga olib kelishi mumkin.
Ikkinchi xavf – ortiqcha shakar. Gazli ichimliklar va shirinliklarda uning miqdori me’yordan bir necha baravar yuqori. Shakar tez so‘rilib, yog‘ sifatida to‘planadi. Bu semizlik va diabet xavfini oshiradi. Shuningdek, tish kasalliklari uchun ham xavfli hisoblanadi.
Uchinchi muammo – kimyoviy qo‘shimchalar. Konservant, bo‘yoq va sun’iy ta’m beruvchilar mahsulotni jozibador qilishi mumkin, ammo ularning organizmda to‘planishi turli kasalliklarga yo‘l ochadi. Ilmiy tadqiqotlarga ko‘ra, ba’zi konservantlar saratonga ham olib kelishi mumkin.
Eng katta muammo – tabiiy moddalar yo‘qolishi. Qayta ishlash jarayonida mahsulotdagi vitamin va minerallar sezilarli darajada kamayadi. Masalan, oq non ishlab chiqarishda donning eng foydali qismlari olib tashlanadi, natijada B guruhi vitaminlari va tolalar tanqisligi yuzaga keladi.
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti o‘tkazgan tadqiqotlarga ko‘ra, qayta ishlangan mahsulotlarni muntazam iste’mol qiladigan odamlar orasida semizlik ikki barobar yuqori, yurak kasalliklari xavfi 30 foizga ko‘p va umr davomiyligi o‘rtacha 5–7 yilga qisqarishi mumkin.
Sog‘lom alternativalar
– Fastfud va yarim tayyor taomlar o‘rniga yangi sabzavot va mevalar.
– Gazli ichimliklar o‘rniga oddiy suv yoki tabiiy sharbatlar.
– Kolbasa va konserva o‘rniga yangi qaynatilgan yoki bug‘da pishirilgan go‘sht va baliq.
– Qandolat mahsulotlari o‘rniga quritilgan mevalar, yong‘oq va asal.
Mutasaddilarning ta’kidlashicha, qayta ishlangan mahsulotlarni umuman yo‘qotish shart emas, ammo ularning miqdorini minimal darajaga tushirish lozim. To‘g‘ri tanlangan ovqatlanish nafaqat kasalliklarning oldini oladi, balki hayot sifati, kayfiyat va energiyani ham oshiradi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
