Ўзбекистон ҳукумати йирик давлат транспорт компанияларидаги харажатларни оптималлаштириш бўйича кенг кўламли дастур бошлади. “Ўзбекистон темир йўллари”, Uzbekistan Airways ва Uzbekistan Airports компанияларига ўз хизматлари таннархини 20 фоизга камайтириш вазифаси юклатилди.
Ушбу чора, Президент Шавкат Мирзиёев раислигида яқинда ўтказилган йиғилишда 2026 йил учун белгиланган макроиқтисодий кўрсаткичлар доирасида мамлакат иқтисодий самарадорлигини ошириш ва рақобатбардошликни кучайтириш стратегиясининг бир қисми сифатида белгиланган. Транспорт вазири Илҳом Маҳкамов Ўзбекистон 24 телеканалига берган сўнгги интервьюсида харажатларни қисқартириш бўйича топшириқ йил бошида компанияларга берилганини тасдиқлади.
У мақсадга эришиш учун аниқ тадбирлар режалари ишлаб чиқилганини, топшириқни бажаришнинг якуний муддати эса 2025 йил охири эканини маълум қилди. Шу билан бирга, Транспорт вазирлиги яқин бир ҳафта ичида учта йирик транспорт компаниясининг 2026 йил учун харажатларни оптималлаштириш ва таннархни камайтириш вазифаларини белгилаб берувчи алоҳида қарор қабул қилишни режалаштирмоқда.
Мазкур қадамлар аҳолига кўрсатилаётган транспорт хизматлари нархининг сезиларли ошиши фонида амалга оширилмоқда. Миллий статистика қўмитаси маълумотларига кўра, сўнгги бир йил ичида ички йўналишларда йўловчи авиабилетлар нархи 57,3 фоизга ошган.
Бу кўрсаткич бўйича авиабилетлар фақат ҳайдовчилик курслари (73,3 фоиз) ва сабзи (57,5 фоиз) нархи ошишидан кейин туради. Жорий йилнинг март ойида Uzbekistan Airways бошқаруви раиси Шуҳрат Худойқулов президентнинг авиабилетлар нархини ушлаб туриш ва нарх белгиллаш жараёнини қатъий назорат қилиш бўйича берган топшириғи ҳақида маълум қилган эди.
Кейинчалик, май ойида Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси авиакомпанияларга билетлар сунъий танқислигини яратиш мумкин эмаслиги ҳақида огоҳлантириш берган. Шундан сўнг, Uzbekistan Airways ўзининг шўъба корхонаси Silk Avia билан биргаликда айрим ички йўналишларда нархларни пасайтириш ҳақида эълон қилди.
Аввалроқ, монополияга қарши орган вакиллари авиабилетларнинг юқори нархи асосий сабабларидан бири сифатида авиакеросин танқислигини кўрсатган эди. Ушбу турдаги ёқилғи билет нархининг ярмидан кўпини ташкил қилади.
Шу билан бирга, орган бозорда рақобатни чеклаш ҳолатларини аниқламаган. Трансформация жараёни фақат нарх сиёсатига эмас, балки бошқа соҳаларни ҳам қамраб олади.
Давлат транспорт компаниялари Moody’s, Fitch Ratings ва Standard & Poor’s каби “катта учлик” рейтинг агентликларидан кредит рейтингларини олиш вазифасини бажармоқда. Шунингдек, бевосита харидлар тизимини синчковлик билан аудит қилиш режалаштирилган.
Маҳкамовнинг таъкидлашича, барча вазифаларни шубҳасиз бажариш учун батафсил тадбирлар режаси ишлаб чиқилади. Реактив самолётлар учун асосий ёқилғи тури бўлган авиакеросин паст музлаш ҳароратига эга бўлиши керак.
Масалан, кенг тарқалган TS-1 маркаси -60°C дан паст ҳароратда музлайди. Бу муҳим, чунки учиш баландлигидаги ташқи ҳаво ҳарорати -65°C ёки ундан пастга тушиши мумкин.
