Ўзбекистонда шахсий фойдаланиш учун мамлакатга киритиладиган товарлар бўйича божсиз олиб кириш нормалари тўлиқ қайта баҳоланмоқда. Бу қадам давлат сиёсатидаги навбатдаги катта ўзгариш, чунки келажакда чегарадан ўтиш ҳамма учун қулай ва тушунарли бўлиши керак, “қоғоз пайпаслаш квести”га ўхшаб қолмаслиги лозим.
25 ноябр куни давлат раҳбари томонидан имзоланган фармон айнан шу масалани кун тартибига олиб чиқди. Ҳужжат Қонунчиликдаги ҳуқуқий бўшлиқларни бартараф этиш ва тартибга солиш юкини камайтириш тўғрисида президент фармони орқали тасдиқланди. Мазкур ташаббус Адлия вазирлиги томонидан ишлаб чиқилган, шу жумладан божсиз лимитларга оид вазифалар мазкур фармон билан тасдиқланиб берилган “йўл харитаси”да ҳам кўрсатилган.
Янги тартиблар нимани англатади?
Ҳозир амалда бўлган божсиз олиб кириш лимитлари 2025 йилнинг 1 майидан бошлаб қуйидагича белгиланган эди:
Ҳаво транспортида — 1000 доллар (аввал 2000 доллар бўлган).
Темирйўл ва дарё орқали — 500 доллар (аввал 1000 доллар эди).
Автомобиль ва пиёда пункларда — 300 доллар (ўзгаришсиз қолган).
Халқаро курьер орқали — ойига 200 доллар (аввал чоракка 1000 доллар бўлган).
Халқаро почта орқали — 100 доллар, деярли ўзгармас лимит.
Бундан ташқари, 20 июлдан бошлаб яна бир “мини-патч” қўшилган: агар фуқаро хорижда 2 кундан кам (ер транспорти ва темирйўл учун), ёки 3 кундан кам (ҳаво қатнови учун) бўлган бўлса, божсиз нормалар ишламайди. Яъни, кўпчилигимиз дам олишга эмас, “имтиҳон топшириш миссияси”га чиқиб келгандай бўлиб қайтамиз: бирор буюм олиб кирсанг, нархи қандай бўлишидан қатъи назар, бож тўлашга мажбурсан.
Маиший техникага оид чекловлар ҳали ҳам бор
2018 йилдан бери амал қилиб келаётган қоидага кўра, совуткич ва кондиционер каби маиший техникалар учун ҳам миқдорий чеклов мавжуд. Унга кўра, МЧЖ балансидан фуқарога сотиб бериладиган савдо жиҳозлари божсиз эмас, лекин шахсий маиший техника сифатида киритилганда совуткич ёки кондиционер 6 ойда 1 марта божсиз ўтказилиши мумкин. Аввалроқ бу норма 1 ойда 1 марта бўлган, кейин лимит “чекланиши”га учраб 6 ойга чўзилган.
Келажакда нима кутамиз?
Фармон “бўшлиқларини ёпиш” ва “тартиб юкини енгиллаштириш”ни мақсад қилган экан, демак, божсиз чегара қоидалари келажакда янада аниқлашади, лимитлар реал ҳаётга яқинлашиши мумкин. Бу дегани:
Товар категориялари ва сумма лимитлари қайта мувозанатланади.
Қоидалар соддароқ ва логикроқ бўлади (фуқаро душман эмас, челлендж ўйинчи ҳам эмас).
Чегара текширувларидаги “миқдорий чекловлар” ва “даврий лимитлар” ҳам келажакда оптималлаштирилади.
Шахсий товар олиб киришдаги no-лимит ҳолатлар инсонийроқ шартларга ўтади деб тахмин бор, лекин бу ҳали кафолат эмас, текширув жараёни кетяпти.
Хулоса
Қаҳва ичиб 10 йил тадқиқот қилсанг ҳам, бож тўламай ўтолмайсан – ҳозирча шундай. Лекин яхши томони: давлат тизимни келажакда биз тушунадиган тилда, челленджсиз форматга ўтказишга ҳаракат қиляпти. Демак, олдинда қоидалар қулай янгиланиш олиши мумкин, биз эса кузатамиз ва хулоса чиқарамиз.
“Zamin”ни Telegram'да ўқинг!
Меҳмон гуруҳидаги фойдаланувчилар ушбу мақолага изоҳ қолдира олмайди.
