Жаҳон банки: Дунёда 1970 йиллардан бери энг катта нарх инқирози бошланди

^{Фото: Jennah Moon/Bloomberg}
Жаҳон банки экспертларининг товар бозорлари истиқболлари ҳақидаги янги ҳисоботида айтилишича, жаҳон иқтисодиёти 1970 йиллардан бери энг катта нарх инқирозига кирди.

Банк прогнозларига кўра, 2022 йилда энергия нархи 50 фоиздан кўпроқ, ноэнергетика товарлари эса деярли 20 фоизга ошади. Кейинги йилларда деярли барча турдаги товарлар нархи пасаяди, аммо хом ашё нархи ўртача беш йиллик қийматлардан анча юқори бўлади.

Жаҳон банки таҳлилчилари товар бозорлари истиқболлари бўйича янги ҳисоботини эълон қилди. Унда улар Украинадаги можаро оқибатлари ва энергетика билан боғлиқ вазият узоқ давом этиши, нарх инқирози эса 1970 йиллардан бери энг ёмони бўлишидан огоҳлантирган.

«Россия ва Украина асосий ишлаб чиқарувчилари бўлган озиқ-овқат маҳсулотлари, шунингдек, ишлаб чиқаришда табиий газ ишлатиладиган ўғитлар нархининг ошиши 2008 йилдан бери илк бор бундай сезиларли даражада ўсди», — дейилади Жаҳон банки матбуот баёнотида.

Сўнгги икки йил ичида энергия нархининг ошиши 1973 йилги нефть инқирозидан кейинги энг баланд кўрсаткич бўлди.

Жаҳон банки талабни камайтириш ва таъминотнинг муқобил манбаларини рағбатлантириш бўйича узоқ муддатли чоралар ўрнига солиқларни камайтириш ва субсидиялар ёқилғи бозорида таъминот танқислигига ва нарх босимига олиб келиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирди.

Шунингдек, қимматроқ савдо моделларига ўтиш, хусусан, хом ашё етказиб берувчининг ўзгариши сабабли логистикани қайта қуриш, узоқ муддатли инфляцияга олиб келиши мумкинлиги ҳам таъкидланди.

Brent маркали нефтнинг ўртача йиллик нархи 2022 йилда 42 фоизга ошиб, бир баррель учун 100 долларни ташкил этади. 2023 йилда таъминотдаги узилишлар тўхтаса ва Россиядан бошқа мамлакатларда нефть қазиб олиш талабнинг ўсиши ортиб борса, у бир баррель учун 92 долларгача тушади.

Таҳлилчилар Европа Иттифоқининг Россияга қарши санкцияларини кенгайтиришни нефть бозорига таҳдид сифатида баҳолади.

Нефть қазиб олувчи ОПЕК мамлакатлари картелининг захира сиғими улар тахмин қилганидан камроқ бўлиши мумкин. Қўшма Штатларда сланецли нефть ишлаб чиқариш ишчи кучи етишмовчилиги юз беради, деб тахмин қилмоқда Жаҳон банки экспертлари.

Жаҳон банкининг прогнозига кўра, Россиядан етказиб беришдаги қийинчиликлар туфайли муқобил энергия учун зарур бўлган алюминий ва никел 2022 йилда мос равишда 37 ва 51 фоизга қимматлашади.

Умуман олганда, бу йил металлар нархи 16 фоизга ўсади: асосий металлар (шу жумладан, темир, никел, алюминий, мис) учун - 22 фоиздан ортиқ, қимматбаҳо металлар (шу жумладан олтин, кумуш, платина) учун - 3 фоизга.

2022 йилда газ нархининг Европада 111 фоизга ошиши ўғитлар нархининг деярли 70 фоизга ошишига ва қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари таннархининг ошишига олиб келади.

Фермерларнинг ўғитлардан воз кечиши, кейинчалик ҳосилдорликнинг камайиши ва таклифнинг қисқариши туфайли деҳқон маҳсулотлари нархи ошади.

2022 йилда озиқ-овқат нархи ўртача 23 фоизга, буғдой нархи 40 фоиздан ошади.

Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг барча турларидан палма ёғи 2022 йилда энг кўп, яъни 45 фоиз ёки ундан кўпроқ қимматлашади.

Келажакда озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажмининг ошишига ўғитларнинг юқори нархларининг сақланиб қолиши тўсқинлик қилади. “Замин” янгиликларини “Youtube”да кузатиб боринг