Хитойнинг ғайриоддий экспорт тўлқини ниҳоясига етмоқда

^{Фото: Cnsphoto}
Ўтган ой сариқ чизиқли юк поезди Будапештга қуёш энергияси ускуналари, кондиционерлар тўплами ва бошқа қисмларни олиб кирди, деб ёзади The Economist.

У Хитойнинг шарқий қисмидаги Шандонг провинциясидан 16 кун йўл босиб ўтган.

Хитойнинг «Belt and road» ташаббуси доирасида ҳозирда Шандонгдан Европа ва Осиёнинг 50 дан ортиқ шаҳарларига юк поездлари хизмат кўрсатади.

Улар «Қилу» поездлари деб аталади, бу Конфуций даврида Хитойнинг ўша қисмида гуллаган қадимги Қи ва Лу қиролликларига ишора.

Хитойнинг экспорти, темир йўл, автомобиль, денгиз ёки ҳаво орқали, сўнгги икки йил ичида тез суръатлар билан ривожланди.

2021 йилда улар доллар ҳисобида деярли 30 фоизга ўсди. 2018 йилдан бери 5000 дан ортиқ «Қилу» поездлари станцияни тарк этиб, фаолият олиб борган.

Аммо апрель ойида Хитойнинг экспорт ўсиши секинлашди. Доллар ҳисобида экспорт ўтган йилга нисбатан атиги 3,9 фоизга кўп бўлган.

Ҳатто ўша ўсиш ҳам мўъжиза эди. Бу Хитойнинг COVID-19 га қарши тобора кучайиб бораётган сюрреал курашига, мамлакатнинг энг йирик савдо марказларидан бири бўлган Шанхайни ёпиб, ҳаракатланиш учун жиддий чекловлар қўйганига қарамай содир бўлди.

Nomura банкига кўра, 41 шаҳарда қатъий чекловлар сақланиб қолмоқда, бу ялпи ички маҳсулотнинг деярли 30 фоизини ташкил қилади.

Оптимистлар Хитойнинг экспорти омикрон штаммининг вақти-вақти билан пайдо бўладиган тўлқинларига бардош бера олади деб умид қилишган.

Уларнинг таъкидлашича, ишчилар ўзлари ишлаётган жойда, «ёпиқ ҳалқа» деб аталадиган шароитда ишлаш орқали ўзларини изоляция қилишлари мумкин. Лекин ҳеч бир замонавий завод бутунлай автоном эмас.

Ҳар бир «ёпиқ ҳалқа» ўз етказиб берувчилари учун очиқ қолиши керак. Агар таъминот занжиридаги бирон-бир бўғин вирусга чалинса, бу уларнинг барчасида ишлаб чиқаришни тўхтатиб қўйиши мумкин.

Масалан, Шанхайда Tesla автомобилларини ишлаб чиқаришга вирус юқтирган етказиб берувчининг электр симлари тақчиллиги тўсқинлик қилган. Бундай шароитда савдони ҳар қандай миқдорда ошириш жуда таъсирли.

Бироқ 9 май куни Хитойнинг божхона агентлиги томонидан эълон қилинган 3,9 фоиз ўсиш сарлавҳасидаги мақола ҳақиқатдан узоқроқ эди.

Ойнинг охирида эълон қилинган батафсил статистик маълумотларга кўра, Хитой экспорти нархи апрель ойида ўтган йилга нисбатан 8 фоиз ёки ундан кўпроққа ошган. Агар шундай бўлса, Хитойнинг экспорт ҳажми ўтган ойда қисқарган бўлиши керак.

Нархларнинг бу ўсиши Хитойнинг савдо ҳамкорларида, хусусан Америкада инфляцияни кучайтиради деган бўрттирилган фаразни пайдо қилди.

Сан-Франциско Федерал захира банки иқтисодчиларининг фикрига кўра, Хитойда ишлаб чиқарилган товарлар 2017 йилда Америка шахсий истеъмол харажатларининг 2 фоиздан камроғини ташкил этган.

Хитойнинг ковид билан боғлиқ муаммолари, масалан, рақиб ишлаб чиқарувчиларга ўз нархларини оширишга имкон бериш орқали таъсирга эга бўлиши мумкин. Бироқ Америка инфляциясининг аксарияти Американинг ўзида амалга ошади.

Лекин Хитой экспорти Америкадаги муаммоларнинг қурбони бўлиши мумкин.

Американинг иқтисодий секинлашуви Хитой товарларига бўлган талабнинг заифлашишига, шунингдек, уларнинг таъминотидаги узилишларга сабаб бўлади.

Харид бўйича менежерлар ўртасида ўтказилган сўровлар шуни кўрсатдики, жорий йилнинг ўтган даврида экспорт буюртмалари ҳажми ҳар ой пасайган.

Хитойнинг расмий статистик маълумотлари ўтган ой Ғарб ҳам ўзини тўсиб қўйган пайтда жуда катта талабга эга бўлган компьютерлар ва маиший техника экспорти камайганини кўрсатди.

Бироқ ҳамма нарса секинлашмайди. Хитойнинг Россиядан импорти Украинадаги урушдан кейин ҳам ўсишда давом этяпти, чунки санкциялар Россиянинг Ғарб бозорларига киришига тўсқинлик қилмоқда. “Замин” янгиликларини “Одноклассники”да кузатиб боринг