Яширин инфляция: нега маҳсулотлар ҳажми ва вазни камайиб, нархлари эса ўзгаришсиз қолмоқда?

^{Фото: Bloomberg}
Озиқ-овқат маҳсулотлари қимматлашмоқда. Одамлар сезмаган бўлиши мумкин, лекин уларнинг ҳажми ҳам кичрайиб бормоқда.
Масалан, бир банка мураббо ҳажмини камайтириш орқали озиқ-овқат компанияси юқори нархни сақлаб қолиши, шу билан бирга, сотувга таъсир қилиши мумкин бўлган кескин ўсишнинг олдини олиши мумкин.

Бу янги тактика эмас, бироқ саноат буғдойдан тортиб ўсимлик мойлари ва энергиягача бўлган нархларнинг ошиши билан курашаётган бир пайтда яширин инфляция яна модага кирди.

Бу қачон бошланган?
Қизиқчи Арт Бучуалд 1969 йилда нашр этилган «Қадоқланган инфляция» номли рукнида ушбу амалиётга биринчилардан бўлиб эътибор қаратган.

1970 йилларда ишлаб чиқарувчилар ўз даромадларини кўтарилган харажатлар ва турғун ўсишдан ҳимоя қилиш усулларини қидирганда бу кенгроқ тарқалган.

Бугун Австралиядан Ҳиндистон ва Буюк Британиягача бўлган ҳар қандай жойда яширин инфляциянинг гувоҳи бўлиш мумкин.

Brexit бўйича овоз беришдан кейинги йилларда Британиянинг Миллий статистика бошқармаси кўпроқ маҳсулот ҳажмининг қисқариш мисолларини кўриб чиққан.

^{Фото: Reuters}
Шу жумладан, Mondelez International ўзининг Toblerone шоколадларининг оғирлигини камайтирганини пайқаган. Истеъмолчиларнинг норозилигидан кейин компания маҳсулотларни асл ўлчамларига қайтарган.

Бу қайси турдаги товарларга таъсир қилади?
Бу шоколаддан тортиб қарсилдоқ картошкагача, донли маҳсулотлардан шўрвагача, ҳатто ит овқати ва кир ювиш кукунигача таъсир қилади. Агар маҳсулот пакетда бўлса, уни камайтириш мумкин.

Баъзида нарх бир хил бўлиб қолади ёки у ҳажми ёки вазнининг пасайишига номутаносиб равишда камаяди, бу эса харидорларга ўз пулларига камроқ маҳсулот олаётганини тушунишини қийинлаштиради.

Буюк Британиянинг Britsuperstore онлайн сотувчисига кўра, шоколадда энг кўп шикоят қилинади, ундан кейин пишлоқ ва сут маҳсулотлари камайишидан.

Қайси брендлар энг ёмон жиноятчилар ҳисобланади?
Кўпгина йирик озиқ-овқат ишлаб чиқарувчилари Nestle’дан Mondelez’гача буни қилади.

^{Фото: Optima}
Немис сут маҳсулотлари ишлаб чиқарувчиси Myuller ўзининг Corner йогуртларини 130 граммдан 124 граммгача қисқартирган, Буюк Британиянинг Burton’s Biscuit Company компанияси Мериленддаги шоколад чиплари пакетларини 230 граммдан 200 граммгача қисқартирган.

АҚШда Pepsi Doritos пакетларидаги чиплар сонини камайтирди, Domino’s Pizza ўз таклифига камроқ товуқ қанотларини қўйишни бошлаган.

Бундай ҳолатда нима қилиш мумкин?
Қадоқланган материаллар дунёсида бундан қочиш қийин. Истеъмолчилар таққослаш сайтлари ёрдамида нархларни онлайн равишда таққослашлари ва йирик брендларни эмас, балки супермаркет товарларини сотиб олишлари мумкин.

Озиқ-овқат саноати-чи?
Компаниялар порция ўлчамларини камайтирганлари учун турли хил тушунтиришлар берган.

^{Фото: Birmingham live}
Mondelez сўнгги ўн йил ичида биринчи марта сут маҳсулотлари ҳажмини камайтирганини ва рақобатбардош бўлиш учун шундай қилганини айтди.

Буюк Британиядаги чакана сотувчиларнинг қарийб ярми нархларни кўтаришдан кўра уларнинг ҳажмини қисқартириш яхшироқ эканини таъкидлайди. «Замин» янгиликларини «Вконтакти»да кузатиб боринг