Ўтган ой Австралиянинг тубжой миллатига мансуб депутат этиб сайланган Лидия Торп қасамёд қилганида, у норозилик сифатида боши узра муштини кўтарди ва қиролича Елизавета II ни «мустамлакачи малика» деб атади.
«Бу қотил олдида тиз чўкишдек эди», деди Яшиллар сенатори шу ҳафта Рейтер агентлигига. Халқимизга жуда кўп зарар етказган мустамлакачи давлатга содиқ бўлишга қасамёд қилишимга тўғри келди”, - дейди у.
Қиролича Елизаветанинг ўлими Канададан Австралиягача бўлган туб аҳоли ва Кариб денгизидаги собиқ мустамлакаларга ўзларининг оғриқлари ва маргиналлашуви ҳақида гапиришга ундади. Баъзи мамлакатларда монархияни давлат бошлиғи сифатида олиб ташлашга чақиришди.
Қирол Чарлзнинг тахтга ўтирилиши тарихда бўлган ваҳшийликларни англаш, маҳаллий маданиятларни англаш кучайиб бораётган анти-мустамлакачилик даврида содир бўлди.
«Дунё бўйлаб адолатсизлик, ўз миллати номидан тубжой халқларни эксплуатация қилиш учун нималар қилинаётгани ҳақида жамоатчиликнинг хабардорлиги ортиб бормоқда», - дейди Канаданинг Оттава университети профессори Уэлдон Кобурн.
Австралия маҳаллий аҳолига парламентда маҳаллий аҳоли масалалари бўйича расмий овоз бериш йўлида бормоқда, аммо Торп ҳукуматнинг қиролича учун мотам куни ўтказиш тўғрисидаги қарорига маҳаллий австралияликларга бўлган зулмни қарши қўйди.
Барбадоснинг 2021 йил ноябрида қироличани давлат раҳбари лавозимидан четлаштириш ҳақидаги қарори республикачиларни қўллаб-қувватлаш сифатида кўрилди ва Ямайка ва Багама ороллари каби Кариб денгизидаги бошқа давлатларда акс-садо берди.
Австралия, Янги Зеландия ва Канадада ўтказилган сўровлар қироличанинг ўлимидан сўнг монархия билан алоқаларни тўхтатиш керак деган фикр кучайиб бораётганини кўрсатмоқда, аммо Канада каби мамлакатларда бу ҳаракат яқин орада бўлиши мумкин эмас.
Янги Зеландияда маҳаллий маорилар мамлакатдаги 5 миллион аҳолининг тахминан 17 фоизини ташкил қилади.
Маори партияси ҳамраиси Дебби Нгарева-Пакер: «Ҳеч ким, хоҳ у қирол ёки қиролича, хоҳ малика ёки шаҳзода бўлсин, мустамлакачиликнинг биз каби маҳаллий халқларга етказган зарарини сеза олмайди», деган.
Янги Зеландия Бош вазири Жасинда Ардерн Янги Зеландия охир-оқибат республика бўлишини кутаётгани, аммо яқин орада бўлмаслигини айтган.
Австралия бош вазири, очиқ-ойдин республика тарафдори бўлган, сўл марказчи лейборист Энтони Албанезе ҳам айнан шундай қилишни буюрган. Аммо ҳар қандай ўзгаришлар референдумни талаб қилади ва ҳукумат иккинчи муддатда ғалаба қозонсагина кутилади.
Канадада, сўровларга кўра, аҳолининг ярмига яқини мамлакат қиролича Елизавета ўлимидан сўнг монархия билан алоқаларини тўхтатиши керак, деб ҳисоблайди. Маҳаллий халқлар Канаданинг тахминан 38 миллионлик аҳолисининг 5% дан камроғини ташкил қилади ва бошқа канадаликларга қараганда қашшоқлик, ишсизлик ва ўртача умр кўришнинг юқори даражасидан азият чекади.
Аммо экспертларнинг фикрича, Канада конституциясидан ҳам монархияни олиб ташлаш қийин бўлади.
Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босингМавзуга оид янгиликлар
