Арабларнинг диндан қайтаётганини бонг урган Ғарб матбуоти сукутда қолди

2019 йилда Ғарб оммавий ахборот воситалари қандай ҳаяжонланганини кўпчилик эслайди. Чунки Arab Barometer ташкилотининг тадқиқоти араблар камроқ диндор бўлиб бораётганини кўрсатган эди.

ВВС’нинг араб бўлими буюртмаси бўйича Принстон университетида олиб борилган тадқиқот лойиҳаси кўплаб йирик араб давлатларида 25 000 га яқин одамни қамраб олган кенг кўламли тадқиқот эди.

Респондентларга оилавий ҳаёт, сиёсат ва дин каби турли мавзуларда саволлар берилди.

ВВС ўз мақоласини қувонч билан “Араблар диндан юз ўгиряптими?” деган сарлавҳа билан чоп этган эди.

Ўшанда бу ҳақдаги хабарда: 2013 йилдан бери минтақа бўйлаб ўзини «диний эмас» деб таърифлаганлар сони 8 фоиздан 13 фоизга кўтарилди. Тадқиқотга кўра, энг катта ўсиш 30 ёшгача бўлганлар орасида кузатилган, уларнинг 18 фоизи ўзини динсиз деб ҳисоблайди. Фақат Яманда бу тоифадаги пасайиш кузатилгани ёзилган эди.

Бошқа Ғарб ОАВлари ҳам худди шундай ҳаяжонда эди: The Guardian шундай деб ёзди: «Араб дунёси диндан юз ўгирмоқда». «Таймс»нинг сарлавҳаси бундан ҳам даҳшатли: «Араблар исломчиларнинг ҳаракатларига жавобан ўз динларини йўқотмоқда».

Либераллар, ғарбпарастлар ва динсизлар қалпоғини осмонга ота бошлади: “Ниҳоят, социал либерализмни араб дунёсига сингдиришимиз ўз самарасини бермоқда! Охир-оқибат, мусулмон оиласи тизими бузилади, ЛГБТ 2+ жамияти кўпаяди ва мусулмон дунёси деб номланувчи бу охирги қаршиликда либерал ғоялар амалга ошади!” деган орзулари амалга ошаётгандек эди, гўё.

Шунга қарамай, ўшанда ҳам кўплаб «таҳлилчилар» хулосаларида эҳтиёт бўлишни маслаҳат беришган эди, масалан, Шоди Ҳамид ёки ҳатто 2020 йилда Arab Barometer директори Майкл Роббинс шундай дейишган:

“Шуниси эътиборга лойиқки, минтақанинг исталган давлатида фуқароларнинг озчилик қисмигина ўзини динсиз деб ҳисоблайди. Умуман олганда, минтақа диндор бўлиб қолмоқда ва ҳозирги тенденциялар асосида келгуси йилларда ҳам шундай бўлиб қолади”.

Аммо Arab Barometer мунтазам равишда бундай сўровларни ўтказиб туради ва унинг 2021 йилда чиқарилган “VI тўлқин”и либерал динсизлар учун ёмон янгилик бўлди.

Биз Жазоир, Ироқ, Иордания, Ливан, Ливия, Марокаш ва Тунис каби мамлакатларни кўриб чиқамиз. Чунки булар мавжуд маълумотлар (ҳозирда), лекин сиз тенденцияларни кенгроқ араб дунёсига умумлаштиришингиз мумкин (худди шундай бўлгани каби) Саудия Арабистони каби муҳим давлатни ўз ичига олмаган 2018 сўровида).

Бу 2018 йилда «В тўлқин» кашф этган нарса, яъни бутун либерал дунёни хурсанд қилиб, ҳаяжонга солган натижалар:


Энди буни 2021 йилги «VI тўлқин» билан солиштиринг:

Биз кўриб турганимиздек: Ливандан ташқари, барча бошқа мамлакатларда «диний» тоифа катта ўсишни бошдан кечирди, Марокашда деярли икки баравар ва Жазоирда деярли уч баравар кўпайди, шу билан бирга «бироз диндор» ва «диний бўлмаган» тоифаларни "ютиб юборган”...

Бундан ташқари, Ливанга келсак, агар сиз статистикага эътибор қаратсангиз, диндорлик ҳақиқатан ҳам пасайган, аммо бу дунёвийлашган насронийлар туфайлидир. Хуллас, 2018 йилда «Ислом ўлаяпти» деб хурсанд бўлган насроний миссионерларнинг бу сўнгги рақамлардан хурсанд бўладиган жойи йўқ.

Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, арабларнинг исломга муносабати тобора кучайиб бормоқда.

Ғарб оммавий ахборот воситалари 2019 йилда шундай жўшқинлик ва шодлик билан бўлгани каби бу сўнгги статистик маълумотларни эълон қилмаганининг асл сабаби нимада?


Манба: Azon.uz “Замин” янгиликларини “Facebook”да кузатиб боринг