Путин вертолётда учиб келган ва Геническкача жипда кетган. Фото: TASS
Путин Украинанинг босиб олинган ҳудудларига боргани акс этган видео Кремл сайтида сешанба тонгида намойиш этилди.
Кремл тарқатган хабарларга кўра, Владимир Путин Украинанинг босиб олинган икки ҳудудида - Херсон ва Луҳанск областларида бўлган. У икки штабга ташриф буюрган ва генераллар билан фронтдаги вазиятни муҳокама қилган. Путиннинг матбуот хизмати аниқлик киритишича, бу душанба куни рўй берган.
Лапин ва Теплинский
Куннинг ёруғ вақтида олинган видеокадрларда Путин Ми-8 вертолётидан чиқиб келиши, кейин кортеж Херсон областининг босиб олинган қисми марказига айланган Геническ томон ҳаракатланганини кўриш мумкин (машиналар шаҳарга киришдаги стела ёнидан ўтади).
Путин машинадан тушганида уни «Днепр» гуруҳи қўмондони Олег Макаревич қарши олади. У дарҳол ҳисобот бериб, унинг гуруҳи «топшириққа биноан мудофаага киришгани»ни айтади.
Дастлабки хабар Кремл сайтида эрталабки соат 7:15 да пайдо бўлган. Унда генерал-полковник Макаревичдан ташқари ҳаво-десант қўшинлари қўмондони, генерал-полковник Михаил Теплинский ҳам тилга олинган.
Шу кунларда америкалик ҳарбий экспертлар ва Британия разведкаси январ ойида четлатилган Теплинский фронтга қайтгани ҳақида хабар беришганди (уларнинг маълумотига кўра, Донецк областида Бахмутга юришни қўллаб-қувватлаш учун).
Россия телевидениесида намойиш этилган кадрларга кўра, «Днепр» штабидаги йиғилишда генерал-полковник Теплинскийга юзланган Путин мақтовни аямаган: «Хабарим бор, бош штаб бошлиғи ва мудофаа вазири топшириғи билан у кўп вақт олдинги чизиқда бўлган, жуда батафсил ҳисобот берди. Мудофаа вазирлиги ва бош штаб уни жуда юқори қадрлайди».
Яна бир видеода генерал-полковник Александр Лапин кўриниш беради. Лапин Россия армиясининг ўтган йил сентябрида Харкив областидаги муваффақияти айбдори сифатида кўрилади. Январ ойида ОАВ у фронтдан чақириб олиниб, қуруқлик қўшинлари бош штаби бошлиғи лавозимига тайинлангани ҳақида хабар берганди.
Кремл матбуот хизмати тасдиқлашича, Путин яна бир штабда – «ЛХР»да жойлашган, Росгвардияга алоқадор «Восток» штабида бўлган. Генерал Лапин айнан шу ерда унга ҳисобот берган.
Кремл хабарида қайд этилишича сафар «олдиндан тайёрланган бўлмаган». Путин сафар давомида бошқа ишлар қатори «ҳарбий хизматчиларни Пасха билан табриклаган ва уларга икона нусхаларини совға қилган».
Бу Путиннинг уруш бошидан буён Херсон ва Луҳанск областларига илк бор сафар қилиши бўлди. Бунгача, 19 март куни у махфий равишда, куннинг қоронғи вақтида Россия ўтган йил майида босиб олган ва деярли буткул вайрон қилинган Мариупол шаҳрига келганди.
Мариуполда кўп миқдорда тинч аҳоли вакиллари ҳалок бўлган. Кремл эълон қилган кадрларда Путин шаҳарни машинада кезгани ва маҳаллий аҳоли вакиллари билан мулоқот қилгани акс этган – Украина нашрларига кўра эса, у билан учраштирилган одамлар аслида россияпараст фаоллар бўлган. Украина президенти офиси раҳбари маслаҳатчиси Михайло Подоляк Мариуполга сафарни «цинизм ва пушаймонлик йўқлиги» деб атаганди.
Подоляк сешанба куни твиттерида шундай ёзди: «Бир йил муқаддам унинг [Путиннинг] баёнотини бутун дунё кутарди. У нима дейишини. У нима қилишини. Бугун эса – фарқи йўқ. Бундай сиёсий субъект энди йўқ».
Сафар ТВда қандай ёритилди, ОАВ ва блогерлар нималарни пайқади?
Путиннинг Херсон областининг босиб олинган қисмидаги «Днепр» гуруҳи штабига ташрифи «Биринчи канал», «Россия 1» ва НТВ телеканалларининг эрталабки янгиликлар лентасининг асосий мавзусига айланган. Сюжетларда айтилишича, Путин генераллар Макаревич ва Теплинскийнинг ҳисоботларини тинглаган – сўнггиси, Путиннинг сўзларига кўра, «анча вақтдан буён олдинги чизиқда бўлиб турибди».
«Мен сизларни қўшинларни бошқариш билан боғлиқ бўлган бевосита мажбуриятларингиздан чалғитмоқчи эмасман, шунинг учун биз бу ерда ишчи учрашув ўтказамиз, қисқа, аммо аниқ, – дея Россия президентидан иқтибос келтиради ТАСС. – Мен учун сизнинг вазият қандай ривожланаётгани ҳақидаги фикрингизни эшитиш, сизни тинглаш, маълумотлар алмашиш муҳим».
Барча офицерлар дала формасида бўлган. Путин эса айрим кадрларда костюм, оқ кўйлак ва галстукда («Днепр» штабида) эди, бошқаларида эса костюм ичидан қора водолазкага ўхшаш нарса кийган («Восток» штаби).
Кремл эълон қилган видеодан Путин Гениченскка вертолётда учиб келганидек тасаввур ҳосил бўлади, аммо кейинроқ эълон қилинган, Путиннинг шаҳарни тарк этиши тасвирланган кадрлар шуни кўрсатадики, у фақат аннексия қилинган Қрим ҳудудида вертолётда ҳаракатланган, Херсон областига ўтгач эса автомобилга ўтирган.
«Агентство»нинг эътибор қаратишича, Путиннинг кетиши акс этган кадрларда Қрим билан чегара ҳудудида жойлашган «Чонгар» меҳмонхонаси биноси акс этган, меҳмонхона атрофида бир неча вертолётлар турганини кўриш мумкин, шу кадрлардан кейин Кремл расмий хроникасидаги вертолётдан туриб олинган кадрлар келади.
Сафар қачон амалга оширилган?
Путин ҳарбийларни Пасха билан табриклагани акс этган видеонинг биринчи версиясида президент шундай деганди: «Сейчас вот Пасха будет, да?» (Ҳозир Пасха кириб келмоқда, шундай эмасми?). Проваславларда эса Пасха байрами икки кун олдин ўтиб бўлганди. Бунга журналистлар эътибор қаратгач, видео таҳрирланди ва ундан «будет» сўзи тушиб қолди. Катта эҳтимол билан, видео чиндан ҳам бир неча кун олдин олинган ва Путиннинг Пасха яқинлашиб келаётгани ҳақидаги сўзлари янглишиш бўлмаган.
Ўз навбатида, Shot нашри Кремл расмийси Дмитрий Песковга таянган ҳолда, Путин бу сафарни, 17 апрел, душанба куни амалга оширганини ёзганди. Кейинроқ Песковнинг ўзи ҳар кунги брифингда журналистларга бу маълумотни тасдиқлади.
«Чиндан ҳам, президент, иконани бераётганида, бизда Пасха деган. Аммо Пасха қирқ кун бўлади. Қолаверса, ҳозир пасха ҳафтаси. Улар бу янглиш иборага ёпишиб олишди ва бўлмаган гапларни фараз қила бошлашди», деган Песков.
Аммо 17 апрел куни Владимир Путин Кремлда мудофаа вазири Сергей Шойгуни қабул қилганди, ундан олдинроқ эса Шойгу ва Хитой мудофаа вазири билан учрашув ўтказганди.
Путин фронтбўйи ҳудудига сафарига мудофаа вазирини ҳам, бош штаб бошлиғи Валерий Герасимовни ҳам (у январ ойида махсус ҳарбий амалиёт қўмондони этиб тайинланганди) олиб кетмаган.
Сафардан мақсад
«Рыбарь» телеграм-канали (миллиондан ортиқ обуначиси бор) сафар вақтига эмас, Кремл ҳаво-десант қўшинлари қўмондони Теплинский ва қуруқлик қўшинлари штаби бошлиғи Лапинга урғу қаратаётганига эътибор қаратишни таклиф этган.
«Иккиси ҳам махсус ҳарбий амалиётнинг бориши ва қабул қилинган қарорлардан норозилик туфайли истеъфога тенг «таътилга» кетганди. Иккисини ҳам қайтаришди - ва катта эҳтимол билан, [мудофаа вазири Сергей] Шойгу ва [бош штаб бошлиғи Валерий] Герасимовнинг истагига зид ўлароқ, - дея ёзади телеграм-канал. - Лапин ЛХРда Росгвардиянинг таркибий тузилмаси бўлган Миллий гвардиянинг «Восток» қўшинлар гуруҳига қўмондонлик қилади. Бу нафақат Лапин махсус ҳарбий амалиёт ҳудудига қайтганини тасдиқлайди, балки у бошқа вазифалар билан бошқа гуруҳга ўтказилганини кўрсатади. Лапин қўшинларни кучайтириш учун у ерга юборилганми ёки мудофаа вазирлиги раҳбарияти билан низоларнинг олдини олиш учунми, буниси тушунарсиз».
Россия президенти босиб олинган ҳудудларга илк сафарини (Мариуполга) Ҳаагадаги суд уни ҳибсга олишга ордер бериши ортидан амалга оширганди. Эҳтимол, у бу сафарлар орқали биринчи навбатда ўз атрофидагиларга ҳамон вазиятни назорат қилаётганини намойиш этмоқчи бўлган.
Америкадаги Урушни ўрганиш институти (ISW) таҳлилчиларига кўра, Путиннинг бу ҳудудларга ташрифи бир вақтнинг ўзида бир неча мақсадларни кўзлаган: у Украина қарши ҳужуми арафасида ўзини «уруш давридаги етакчи» сифатида кўрсатишда давом этяпти; Володимир Зеленскийнинг фронт чизиғидаги ҳудудларга келишига жавоб қайтармоқда; Украина қарши ҳужуми олдидан кейинчалик айб юкланадиган шахсларни қидирмоқда.
Геолокацион кадрлар Путиннинг Херсон области жануби-ғарбий қисмида, фронт чизиғидан камида 150 км узоқликда жойлашган Арбат Стрелкага ташриф буюрганини кўрсатади.
Россия қўшини Херсондан ўтган йил ноябр ойи бошида чекинганди ва босқин бошидан буён эгаллашга муваффақ бўлинган ягона област маркази қайтариб берилганди. Аммо регионнинг бир қисми - Днипро дарёсининг чап соҳили Россия назоратида қолмоқда ва мудофаага тайёрланмоқда.
18 апрел куни Украина президенти офиси Володимир Зеленский сешанба куни Украина ҳарбийларининг Донецк областининг Авдийивка шаҳридаги позицияларига ташриф буюрганини эълон қилди, сўнгги вақтларда Россия қўшини ушбу шаҳарни қуршаб олишга ҳаракат қилмоқда. Зеленский бу ерда «Донецк» гуруҳи қўмондони ҳисоботини тинглаган ва ҳарбий хизматчилар билан мулоқот қилган. У бўлган нуқта фронт чизиғидан 5 км масофада жойлашган.
Кремлнинг президент сафари тўғрисидаги видеоси жавоблардан кўра кўплаб саволларни қолдирди, аммо бир нарсани аниқ айтиш мумкин. Дунёнинг барча етакчи нашрлари Украина қуролли кучларида апрел ойи охирига қадар қанча янги бригада тайёр бўлиши, улар Ғарбдан қанча Bradley ва танклар олишини муҳокама қилаётган чоғда, Владимир Путин ҳарбийларига ўзи билан фақат икона нусхаларини олиб келди.
“Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг
