Фото: Reuters
АҚШ президенти Доналд Трамп 18 март куни Россия президенти Владимир Путин билан Украинадаги урушни тўхтатиш ҳақида гаплашишни режалаштираётганини айтди. Бунгача АҚШ ва Россия расмийлари Москвада Трамп «жуда яхши ва самарали» деб атаган музокаралар ўтказганди. Шу билан бирга, Путин Вашингтон ва Киевнинг вақтинчалик сулҳ бўйича таклифини муҳокама қилиши учун шартларини илгари сурган.
«Мен сешанба куни президент Путин билан гаплашаман. Дам олиш кунлари кўп иш қилинди», – деди Трамп журналистларга Флоридадан Вашингтонга учаётган самолёти бортида (иқтибослар Reuters агентлиги томонидан келтирилган).
«Кўрамиз, биз бу урушга чек қўя оламизми. Балки уддалай олармиз, балки йўқ, лекин ўйлайманки, бизда жуда яхши имкониятлар бор», – деди АҚШ президенти.
Ўт очишни тўхтатиш бўйича музокараларда қандай ён беришлар кўриб чиқилиши мумкинлиги ҳақидаги саволга Трамп шундай жавоб берди: «Биз ер ҳақида гаплашамиз. Биз электр станциялари ҳақида гаплашамиз» (ОАВ у Запорижжя АЭСни назарда тутганини тахмин қилмоқда).
«Ўйлайманки, иккала томон, Украина ва Россия аллақачон кўп нарсаларни муҳокама қилган. Биз аллақачон бу ҳақда, маълум активларни бўлишиш ҳақида гапиряпмиз, улар бунинг устида ишламоқда», – дея қўшимча қилди АҚШ президенти.
Трамп гап айнан қандай активларни бўлиб олиш ҳақида кетаётгани ва бундай келишувлар вақтинчалик бўлиши мумкинлигига аниқлик киритмаган.
Кремл вакили Дмитрий Песков журналистларга шундай деди: «Ҳа, бу ҳақиқатан ҳам шундай. Сешанба куни шундай мулоқот ўтказилишига тайёргарлик кўрилмоқда». У қўшимча тафсилотларни беришдан бош тортди: «Биз ҳеч қачон бундай қилмаймиз, ҳеч қачон воқеалардан олдинга чиқиб кетмаймиз».
BBC дипломатик мухбири Жеймс Лэндейлнинг хабар беришича, Киевдан олинган маълумотларга кўра, ҳозирда «тинчлик эвазига ер» тамойилига асосланган узоқ муддатли келишув муҳокама қилинмаяпти. Аксинча, томонлар ўт очишни тўхтатиш тўғрисида келишувга эришилган тақдирда, туташув чизиқлари қаердан ўтиши кераклиги ҳақида гапиришмоқда, дейди Лэндейл.
Украина ўз ҳудудлари Россиянинг бир қисми сифатида қонуний тан олинишига ҳеч қачон рози бўлмаслигини бир неча бор таъкидлаган.
Москва ва Жиддадаги музокаралар
Трамп 11 март куни Саудия Арабистонининг Жидда шаҳрида бўлиб ўтган АҚШ-Украина музокараларида Украина рози бўлган 30 кунлик ўт очишни тўхтатиш таклифи Путин томонидан қўллаб-қувватланишига эришишга ҳаракат қилмоқда. Ундан олдинроқ, 18 феврал куни Саудиянинг бошқа бир шаҳри, Ар-Риёдда АҚШ-Россия учрашуви бўлиб ўтганди.
Украинага йўлланган охирги зарбалардан бирининг оқибатлари
13 март куни Путин Москвада АҚШ президентининг махсус вакили Стив Уиткоффни қабул қилди.
Кремл учрашув натижаларини босиқлик билан изоҳлади: Уиткофф Украинада ўт очишни тўхтатиш ташаббуси ҳақида «қўшимча маълумот тақдим этгани», Путин эса Уиткофф орқали «Трамп учун маълумот ва қўшимча сигналлар бергани» айтилди.
Трамп эса Кремлдаги учрашув ҳақида янада оптимистик фикр билдирди. «Биз Россия президенти Владимир Путин билан жуда яхши ва самарали музокаралар олиб бордик ва бу даҳшатли, қонли уруш ниҳоят тугаши учун жуда яхши имкониятлар бор», – деб ёзди у Truth Social ижтимоий тармоғида.
Дипломатик жараён Россия армиясининг Курск областидаги ҳужуми фонида бўлиб ўтмоқда, у ерда Россия армияси украинлар 7 ой давомида ишғол этиб турган Суджа шаҳрини қайтариб олишга муваффақ бўлди.
Трампнинг АҚШ президенти лавозимига қайтганидан кейин Россия президенти билан илк телефон мулоқоти 12 февралда бўлиб ўтганди.
Москва билан яқинлашиб, АҚШ ташқи сиёсатини остин-устун қилган Трамп аввалроқ Украинани Россиядан кўра музокаралар олиб бориш қийинроқ бўлган давлат сифатида кўрсатишга уринганди.
Феврал ойида у Оқ уйдаги Овал кабинетда президент Володимир Зеленскийни қабул қилди – учрашув шов-шувли тортишув ва музокаралар барбод бўлиши билан якунланди, фақат ўтган ҳафтага келиб делегациялар Жиддада муносабатларни қайта тиклашга муваффақ бўлди.
Россия Ташқи ишлар вазирлиги Путин ва Трампнинг иккинчи телефон мулоқоти олдидан Украина бўйича ҳар қандай узоқ муддатли тинчлик шартномаси Москва талабларига жавоб бериши кераклигини маълум қилган.
«Биз хавфсизликнинг метин кафолатлари ушбу келишувнинг бир қисми бўлишини талаб қиламиз, – деди Россия ташқи ишлар вазири ўринбосари Александр Грушко «Известия» газетасига берган интервюсида. – Бу кафолатларнинг бир қисми Украинанинг нейтрал мақоми, НАТО давлатларининг уни алянс аъзолигига қабул қилишдан бош тортиши бўлиши керак. Аслида, айнан шу қоида кўрсатилган битимлар лойиҳаларида қайд этилган».
Украинанинг НАТО ва Европа Иттифоқига қўшилиши масаласи мамлакат конституциясига киритилган. Шимолий Атлантика алянси ҳам расман «очиқ эшиклар» сиёсатига амал қилади, бу эса у ёки бу мамлакатлар блокка қўшилиш тўғрисида мустақил қарор қабул қилиши мумкинлигини назарда тутади.
Ғарб тинчликпарвар кучлари ҳақидаги баҳс
Буюк Британия ва Франция Украинадаги сулҳга амал қилинишини кузатиш учун тинчликпарвар кучларни юборишга тайёрлигини билдирган, аммо Москва бу вариантни рад этади.
«НАТО контингентлари Украина ҳудудида қандай ёрлиқ остида жойлаштирилиши мумкинлигининг бизга мутлақо фарқи йўқ: Европа Иттифоқи, НАТО ёки миллий даражада, – деди Грушко. – Ҳар қандай ҳолатда ҳам, агар улар у ерда пайдо бўлса, бу улар можаро томонлари сифатида ушбу контингентлар учун барча оқибатларга эга бўлган можаро зонасида жойлаштирилганини англатади».
«Гап қуролланмаган кузатувчилар, ушбу келишувнинг айрим жиҳатлари бажарилишини кузатиб борадиган фуқаролик миссияси ёки кафолат механизмлари ҳақида ҳам бўлиши мумкин. Ҳозирча эса – қуруқ гап», – дея қўшимча қилди у.
Европа Иттифоқи ташқи сиёсат идораси раҳбари Кая Каллас душанба куни Москванинг позицияси Украинадан тинчлик эмас, таслим бўлишга эришиш истагидан далолат беришини айтди.
«Улар тақдим этган шартлар шуни кўрсатадики, улар аслида тинчликни хоҳламайди, чунки улар урушда эришмоқчи бўлган барча якуний мақсадларини шарт сифатида тақдим этади», – деди Каллас Брюсселда журналистларга.
Франция президенти Эммануэл Макрон якшанба куни Украинада тинчликпарвар кучларни жойлаштириш Москва эмас, балки Киев ҳал қилиши керак бўлган масала эканини айтди.
Путин 13 март куни Вашингтон ва Киевнинг ярашув тўғрисидаги таклифига Трампнинг махсус вакили Уиткофф билан учрашишдан олдин ҳам изоҳ берганди.
«Биз бунга қўшиламиз, аммо нозик жиҳатлари бор», – деди Путин ва қатор шартларни илгари сурди. Жумладан, у Украинага Ғарб қуролларини етказиб беришни тўхтатишни ва Украина қуролли кучларига сафарбарликни тўхтатишни талаб қилди, шунингдек, Курск областида қолаётган украин ҳарбийлари асирга тушиши кераклигини айтди.
Москва ва Киевнинг янги дипломатик алоқалари ҳақидаги хабарлар фонида New York Times газетаси душанба куни АҚШ Адлия вазирлиги Европа расмийларини Украинага қарши тажовузкор жиноятлар учун таъқиб қилиш халқаро маркази таркибидан чиқиши ҳақида хабардор қилгани ҳақида хабар берди.
Манба: Kun.uz
Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босингМавзуга оид янгиликлар
