Трампнинг янги тарифлари Хитойдаги ишлаб чиқаришга сезиларли зарба бера бошлади

^{Фото: AFP/Getty Images}
Апрел ойи якунларига кўра, Хитойдаги заводлар фаолияти охирги 16 ой ичидаги энг катта қисқаришни қайд этди. Бунга АҚШ ҳукумати томонидан жорий этилган юқори тарифлар асосий сабаб сифатида келтириляпти.

Хитой Миллий статистика бюроси (NBC) эълон қилган маълумотларга кўра, харид менежерлари индекси (PMI) апрел ойида 49 га тушиб кетган, бу 2023 йил декабридан кейинги даврда кузатилган энг паст кўрсаткичдир.

NBC’нинг катта мутахассиси Чжао Цинхе ўз баёнотида заводлар фаолиятининг қисқаришига «ташқи муҳитдаги кескин ўзгаришлар ва бошқа омиллар» сабаб бўлганини айтди.

АҚШ президенти Доналд Трампнинг Хитой товарларига қўйган 145 фоизлик божлари мамлакат экспорти ва ишлаб чиқаришга боғлиқ иқтисодиётига сезиларли зарар етказишни бошлаган. Хитойлик ишлаб чиқарувчилар ўтган ойда юқори даражадаги тарифларнинг оғирлигини ҳис қила бошлади, чунки улар буюртмаларни бекор қилиш ва ишлаб чиқаришни қисқартириш билан боғлиқ муаммолар билан юзлашяпти. Бу эса мамлакатнинг ўсиш истиқболлари ҳақида янги хавотирларни келтириб чиқарди.

Апрел ойи маълумотлари Пекин учун орқага чекинишни англатади, айниқса мамлакат етакчилари Трампнинг савдо уруши фонида қатъиятли ва ишончли кўринишга ҳаракат қилаётган бир вақтда. Хитой иқтисодиёти аллақачон заиф ички истеъмол ва узоқ давом этаётган кўчмас мулк инқирози билан курашаётган эди.

Хитойнинг хизмат кўрсатиш ва қурилиш секторларидаги фаоллик чегаравий кенгайишни кўрсатган бўлса-да, номоддий ишлаб чиқаришдаги PMI 50,4 даражани қайд этган. Бу апрел ойида умумий пасайиш кузатилганидан далолат беради. Янги экспорт буюртмаларининг параллел ўлчови ҳам 44,7 га тушди, бу мамлакат Covid-19 пандемияси билан курашаётган 2022 йил охиридан бери кузатилган энг паст кўрсаткичдир.

Morgan Stanley компаниясининг хитойлик бош иқтисодчиси Робин Хинг «PMI пасайиши ташқи талабнинг заифлашишига олиб келган тарифларнинг таъсирини кўрсатади» деб ёзди.

«Биз тариф таъсири бу чоракда энг кескин бўлишига ишонамиз, чунки кўплаб экспортчилар ноаниқликлар кучайганини ҳисобга олиб, АҚШ учун ишлаб чиқариш ва жўнатишни тўхтатди. Умумий сиёсат доираси реактив ва таъминотга асосланган бўлиб қолмоқда, бу тариф зарбаларини бартараф этиш учун етарли эмас» дейилади унинг ҳисоботида.

Таҳлилчилар Хитой ҳукумати яқин ойлар ичида иқтисодий ўсишни рағбатлантириш учун фискал ва монетар чораларни кучайтиришини кутяпти.

Иқтисодий муаммоларга жавобан, Пекин ўтган йил охиридан бошлаб баъзи муваффақиятли чораларни амалга ошира бошлаган, жумладан, муаммога учраган фирмалар учун кредит олишни осонлаштириш ва ички истеъмолни рағбатлантириш. Аммо расмийлар ҳозиргача агрессив миллий рағбатлантиришни бошлагани йўқ. Бунинг ўрнига Пекин истеъмолни ошириш ва экспортчиларга босимни юмшатиш учун мақсадли ёрдам беришга ваъда берган ва келгуси бир неча ой ичида эълон қилинадиган қўшимча чора-тадбирларга ишора қиляпти.

Душанба куни бўлиб ўтган матбуот анжуманида Миллий тараққиёт ва ислоҳотлар комиссияси раиси ўринбосари Чжао Ченхин Пекинда иқтисодий эҳтиёжларга жавоб бериш учун «етарли сиёсий захиралари» борлигини ва аллақачон белгиланган чора-тадбирлар амалга оширилиши тезлаштирилишини айтди.

Ўз навбатида, Хитой ташқи ишлар вазири Ван И Вашингтон билан музокаралар ва бож тўлаш бўйича сулҳ тузиш ҳақидаги чақириқларни рад этиб, АҚШ таҳдидлари олдида тинчланиш фақатгина «безориликни рағбатлантириш» бўлишини таъкидлаб ўтди. У Рио-де-Жанейродаги учрашув доирасида берган изоҳларида ўз вазирлиги тарқатган ижтимоий тармоқдаги шов-шувли видеохабарни такрорлади. Унда халқаро ҳамжамият Американинг «зулмкор» раҳбарига қарши туришга чақирилган эди.

Сешанба куни эфирга узатилган интервюсида Трамп Хитой ўзи жорий қилган 145 фоизлик тарифларга «лойиқлигини» таъкидлаб ўтди. Пекин уларни ўз зиммасига олади, дея даъво қилди.

«Хитой эҳтимол бу тарифларни ўз бўйнига олади. Аммо 145 фоизда, улар АҚШ билан деярли ҳеч қандай бизнес қила олмайди», — деди у ABC News’га берган интервюсида. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!