Каспийда янги орол пайдо бўлди: олимлар кашфиётни тасдиқлашди

Россиялик олимлар Каспий денгизи сатҳининг пасайиши ортидан янги орол юзага келганини расман эълон қилди. Экспедиция аъзолари бу географик ҳодисани тарихий деб аташмоқда.

Каспий денгизи яна бир ҳайратланарли географик ўзгаришга гувоҳлик берди. Россия Фанлар академиясининг Ширшов номидаги Океанология институти матбуот хизмати тарқатган расмий баёнотга кўра, денгизнинг шимолий қисмида янги орол шакллангани тасдиқланди. Ушбу таассуфсиз янгилик илк марта 2024 йил ноябрь ойида космик суратлар орқали аниқланган, бироқ у пайтда оролнинг ҳақиқий мавжудлиги масаласи баҳсли эди.

Маълумотларга кўра, экспедицияни Океанология институтининг Каспий филиали, Астрахан давлат қўриқхонаси ва Россия Фанлар академиясининг мутахассислари ҳамкорликда ташкил этган. Уларнинг кенг қамровли тадқиқот ишлари давомида Кичик Marvarid оролидан тахминан 30 километр жануби-ғарбда жойлашган янги оролнинг борлиги исботланди.

Қум тепаликли нам текислик — янги табиий шакл

Экспедиция қатнашчилари табиий шароит ва саёз сувлар туфайли оролнинг ички қисмига кира олмаган бўлсалар-да, квадрокоптер ёрдамида олинган видеotasвирлар орқали оролнинг структураси аниқ кўзга ташланган. Олимлар таъкидлашича, ҳозирча орол денгиз сатҳидан бироз баландликдаги нам текисликдан иборат бўлиб, унинг юзаси қум тепаликлари билан қопланган.

Мутахассислар бу орол Волга дарёсининг баҳорги тошқини ортидан шаклланганини айтишмоқда. “Сув сатҳи энг паст паллага тушганида оролнинг кўриниши янада яққол намоён бўлади. Ҳозирча унинг тузилиши содда, лекин келгусида жуда муҳим экотизимга айланиши мумкин”, дейилади Океанология институти хабарида.

Буюк потенциалга эга орол: қушлар ва тюленлар учун янги маскан

Олимларнинг фикрича, Каспий денгизи сатҳининг пасайиши давом этса, янги орол майдони кенгаяди. Бу ўз навбатида уни биологик жиҳатдан муҳим масканга айлантириши мумкин. Хусусан, у ноёб қуш турлари учун ин қуриш ва Каспий тюленлари учун ётоқ ҳудуд бўлиши эҳтимоли бор.

Айни пайтда мутахассислар оролнинг географик тавсифини шакллантириш устида иш олиб бормоқда. Шунга қўшимча равишда, унга расмий ном бериш бўйича таклифлар тайёрланаётгани ҳам маълум қилинди.

Денгизнинг чекинаётган сиқилиши: бу қанчалик хавфли?

Каспий денгизи сўнги йилларда глобал иқлим ўзгариши, дарёларнинг оқими камайиши ва буҳланиш миқдорининг ошиб бориши сабабли жиддий экологик ўзгаришларга учрамоқда. Бу оролнинг пайдо бўлиши эса ана шу жараённинг яна бир реал тасдиғи ҳисобланади.

Экологлар ва геологлар бундай ўзгаришлар денгизнинг умумий биосферасига салбий таъсир кўрсатиши мумкинлигидан огоҳлантирмоқда. Аммо бу каби янги шаклланган табиий ҳудудлар тўғри муҳофаза қилинса, келажакда янги ҳаёт манбаи сифатида хизмат қилиши мумкин.

Россиялик олимлар томонидан Каспийда яқинда аниқланган янги орол — бу фақат географик кашфиёт эмас, балки денгизнинг экологик тизимидаги жиддий ўзгаришларнинг жонли исботидир. Унга бериладиган расмий ном ва келгуси илмий тадқиқотлар эса бу ҳудуднинг жаҳон географиясидаги янги саҳифасини очиши мумкин.