Россия ва Шимолий Корея: сирли қурол савдоси қандай кечмоқда?

Россия ва Шимолий Корея ўртасидаги махфий ҳарбий ҳамкорлик халқаро ҳамжамиятнинг жиддий ташвишига сабаб бўлмоқда. Халқаро санкцияларни назорат қилиш бўйича фаолият юритувчи 11 давлатдан иборат махсус гуруҳнинг сўнгги ҳисоботига кўра, Москва Украина урушида кўрсатган ёрдами учун Пхеньянга камида битта замонавий «Пансир» ҳаво мудофаа тизимини топширгани маълум қилинди.

Бу ҳисобот асосан разведка маълумотлари асосида тайёрланган бўлиб, Россия ва КХДР ўртасидаги ҳамкорликка оид янги ва жуда жиддий маълумотларни ошкор қилади. Хусусан, «Пансир» тизимлари Шимолий Кореяга самолёт, вертолёт, қанотли ракеталар ва учувчисиз учадиган қурилмалар (дронлар) каби ҳаво ҳужум воситаларига қарши самарали мудофаа ташкил этиш имконини бериши мумкинлиги таъкидланмоқда.

Маълумки, Шимолий Кореянинг мавжуд ҳаво ҳужумидан мудофаа тизимлари анча эскирган ва замонавий таҳдидларга қарши самарали курашишга қодир эмас. Шу боис, Россия томонидан топширилган «Пансир» тизими Пхеньян учун катта аҳамиятга эга бўлиши мумкин.

Шунингдек, яқинда тақдим этилган янги шимолий кореялик эсминец «Чхё Хён»даги қурол тизимларининг Россиянинг «Пансир» мажмуаларига ўта ўхшашлиги ҳам ҳисоботда қайд этилган. Бу эса икки мамлакат ўртасида қурол савдоси ва ҳарбий технологиялар алмашинуви фаол кетмоқда деган тахминларни янада кучайтиради.

Ҳисоботда Россиянинг Шимолий Кореяга нафақат ҳаво мудофаа тизимлари, балки замонавий радиоэлектрон кураш воситалари, сигналларни бузувчи махсус техникаларни ҳам етказиб бергани айтилмоқда. Шунингдек, Москва баллистик ракета дастурини ривожлантириш учун Пхеньянга фаол равишда ёрдам бераётгани маълум қилинган. Хусусан, Россия мутахассислари КХДР томонидан ўтказилган ракета синовлари натижаларини таҳлил қилиб, аниқ ва самарали нишонга олиш борасида техник кўрсатмалар бериб бормоқда.

Халқаро экспертларнинг фикрича, бу каби ёрдамлар нафақат ҳарбий имкониятларни оширади, балки Шимолий Кореянинг ядровий қурол дастурини ҳам янги даражага олиб чиқиши мумкин. АҚШ Конгрессининг таҳлил хизмати ҳисоботига кўра, Россия томонидан кўрсатилаётган техник ёрдам туфайли Пхеньян ядровий қурол ишлаб чиқариш имкониятларини сезиларли даражада кенгайтирган. Айни вақтда Шимолий Кореяда 90 тага яқин ядровий каллак ишлаб чиқариш учун етарли материал мавжуд бўлиб, уларнинг тахминан 50 таси аллақачон ишлаб чиқарилган бўлиши мумкин.

Таҳлилчиларнинг таъкидлашича, Москва ва Пхеньян ўртасидаги бундай кенг кўламли қурол алмашинуви икки томонлама манфаатларга асосланади. Бир томондан, Россия Украинадаги ҳарбий ҳаракатларда Пхеньяннинг қўллаб-қувватлашидан фойдаланмоқда. Масалан, Курск вилоятидаги Украина қўшинлари билан бўлган жангларда тахминан 14 минг нафар шимолий кореялик ҳарбий иштирок этгани тахмин қилинмоқда. Шунингдек, КХДР Украина уруши учун Россияга катта миқдорда ўқ-дори етказиб бергани маълум қилинган.

Жорий йилнинг сентябрь ойидан буён Шимолий Корея Россияга 20 мингдан ортиқ ҳарбий юк контейнерларини етказиб берган. Ушбу юкларда тахминан 9 миллионга яқин артиллерия ўқ-дорилари, 100 дан ортиқ турли баллистик ракеталар ва 200 дан зиёд оғир артиллерия қурилмалари бўлган. Мутахассисларнинг ҳисоб-китобларига кўра, бу қуроллар учта тўлиқ бригадани жиҳозлаш учун етарли. Жанубий Кореянинг KIDA таҳлил маркази маълумотига кўра, бу қурол савдоси натижасида Пхеньян тахминан 20 миллиард долларлик даромадга эга бўлган.

Бу каби кенг кўламли қурол алмашинуви халқаро санкцияларнинг жиддий бузилиши ҳисобланади. Чунки БМТ Хавфсизлик кенгашининг доимий аъзоси сифатида Россия ҳам Шимолий Кореяга қурол етказиб беришни тақиқлайдиган резолюцияларни тасдиқлаган давлатлар орасидадир. Шу боис, бу ҳамкорлик жаҳон ҳамжамияти томонидан кескин танқидларга учрамоқда.

Хулоса қилиб айтганда, Россия ва Шимолий Корея ўртасидаги ҳарбий ҳамкорлик ва қурол савдоси келгусида жаҳон ҳамжамияти учун жиддий хавфларга олиб келиши мумкин. Айниқса, бу ҳамкорлик нафақат икки мамлакатнинг ҳарбий имкониятларини оширади, балки минтақавий ва глобал хавфсизликка ҳам жиддий таҳдид туғдиради. Шу сабабли, бу мавзудаги ривожланишларни халқаро ҳамжамият катта эътибор билан кузатиб бормоқда.

Фото: Getty Images