Москва ва Киев яна музокара столида: Истанбулда муҳим раунд кутилмоқда

Россия ва Украина ўртасидаги узоқ танаффусдан кейинги навбатдаги тўғридан-тўғри музокаралар санаси аниқ бўлди. Кремл расмийлари икки томон ўртасидаги музокараларнинг иккинчи босқичини 2 июнь куни Истанбул шаҳрида ўтказишни таклиф этди ва бу таклиф Киев томонидан ҳам амалий равишда қабул қилингани тахмин қилинмоқда.

Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров таъкидлашича, Москва мазкур музокара давомида тинчлик шартлари бўйича тайёрланган меморандумни тақдим этиш ва зарур тушунтиришларни беришга тайёр. Музокаралар делегациясига аввалгидек президент ёрдамчиси Владимир Мединский бошчилик қилади.

“1000га 1000” формати: тарихий алмашувлар

Эслатиб ўтамиз, аввалги музокара 16 май куни Истанбулда бўлиб ўтган эди. Уч йиллик танаффусдан кейинги бу учрашувда томонлар асирлар алмашуви, оташкесим талаблари ва кейинги мулоқот учун тайёргарлик шартларини муҳокама қилганди. Мазкур жараён доирасида 23—25 май кунлари тарихдаги энг йирик ҳарбий асирлар алмашинуви амалга ошди. Қатор кунларда юзлаб ҳарбий ва фуқаролар алмашилди.

Муаммоли тарих: 2022 йил музокаралари нега барбод бўлди?

Мазкур музокаралар замини 2022 йилдаги биринчи уруш ойларида турли давлатларда ўтказилган мулоқотларга бориб тақалади. Беларусда бошланган, сўнгра Туркияда давом этган музокаралар дастлаб нотиқлар шафқатсиз урушни тўхтатиш учун имконият сифатида кўрган бўлса-да, амалда сиёсий ирода етишмаслиги ва фронтдаги вазиятнинг кескин ўзгариб туриши сабабли музокаралар тўхтаб қолган эди. Киев ўшанда НАТОдан чиқиб, нейтрал давлат мақомини муҳокама қилишга тайёрлигини билдирган, аммо Ғарб мамлакатларининг, айниқса Жо Байден ва Борис Жонсон раҳбарлигидаги АҚШ ва Британиянинг позицияси тинчликка тўсқинлик қилгани айтилган эди.

2025 йилдаги янги саҳифа — Трамп ва музокараларга қайтиш

2025 йилда Доналд Трампнинг АҚШ ҳокимиятига қайта келишидан сўнг Вашингтоннинг урушга нисбатан муносабати ўзгарди. Трампнинг қўли остидаги маъмурият Украинага нисбатан оғир босим ўтказиб, уни музокараларга қайтаришга уринмоқда. Шу билан бирга, Трампнинг Владимир Путинга қилинган сўнгги танқидлари ва икки ҳафталик муҳлат белгилагани халқаро сиёсий саҳнада жиддий муҳокамаларга сабаб бўлди.

Янги музокара, янги реаллик

Ҳозирги вазият аввалгидан фарқли. Россия фронтда стратегик устунликка эга эканини ҳисобга олган ҳолда, у урушни тўхтатишга шошилмаётгани сезилмоқда. Аммо музокаралар бошланиши ўзиёқ — дипломатия учун муҳим сигнал. Айниқса, агар Истанбулдаги учрашувда меморандумлар шаклланса ва уларда қўшма компромиссга етиб бориш имконияти бўлса.

Ҳозирча меморандум мазмуни жамоатчиликка ошкор қилинмаяпти. Аммо The New York Times манбасига кўра, Украина томони қуролсизланиш, оташкесим ва халқаро назорат механизмларини ўз ичига олган шартларни илгари сурмоқда. Россия эса ҳозирча бу шартларга очиқ розилик билдирмаган.