Трамп ва Маск можароси: АҚШ сиёсий майдони титрамоқда!

5 июнь куни АҚШда юқори сиёсий ва иқтисодий нуфузга эга икки шахс – мамлакат президенти Доналд Трамп ҳамда Tesla ва SpaceX компаниялари асосчиси Илон Маск ўртасида мислсиз ва кутилмаган зиддият келиб чиқди. Бу можаро ижтимоий тармоқлар орқали кескин тортишув ва ўзаро оғир айбловлар билан бошланиб, нафақат Америка, балки бутун дунё аҳлини ҳайратга солди.

Оқ уйда Германия канцлери билан учрашувдан кейин ўтказилган матбуот анжуманида Доналд Трамп Илон Маскни республикачиларнинг янги солиқ имтиёзлари ва бюджетни узайтириш бўйича қонун лойиҳасига қарши чиққани учун қаттиқ танқид остига олди. АҚШ етакчиси Маск қонун ҳужжатидан жуда яхши хабардор бўлганини таъкидлаб, тадбиркорнинг электромобил саноати учун ажратилган миллиардлаб долларлик субсидиялар бекор қилинганидан норози эканини айтди.

Илон Маск эса бу айбловларга кескин ва зудлик билан жавоб қайтарди. У ўзининг X (собиқ Twitter) ижтимоий тармоғида президентнинг гаплари ёлғон эканини айтди ва қонун лойиҳасини аввалдан кўриб чиқмаганини таъкидлади. Шу билан бирга, Маск агар унинг кўмаги бўлмаганида Трамп сайловларда ғалаба қозона олмаслиги ва Конгрессда республикачилар назоратни қўлга кирита олмаслиги ҳақида ёзди.

«Бу қандай ношукрлик!», – дея ёзади бизнесмен, ўзининг президент сайловларидаги беқиёс ёрдамларини эслатиб ўтиб.

Бу айбловларга жавобан Трамп Truth Social ижтимоий тармоғи орқали Tesla ва SpaceX компанияларининг барча давлат субсидиялари ва шартномаларини бекор қилиш имкониятини билдирди.

«Бюджетни миллиардлаб доллар тежашнинг энг самарали йўли – Илон Маск компанияларининг давлат субсидиялари ва шартномаларини тўхтатишдир. Нега Байден шу пайтгача буни қилмаганидан ҳайрон қоламан!», – деб ёзади АҚШ президенти.

У ҳатто Маскдан ҳукуматдаги лавозимини тарк этишни сўраганида, бизнесмен «ақлдан озгандай бўлди» деб иддао қилди.

Бу айбловлардан ғазабланган Илон Маск ўзининг ижтимоий тармоқдаги навбатдаги постида жиддий тахдид қилувчи хабар қолдирди. У Доналд Трампнинг «Эпштейн файллари» деб аталувчи, шу кунгача жамоатчиликка маълум бўлмаган ҳужжатларда номи борлигини ошкор қилди. Эслатиб ўтамиз, бу ҳужжатлар вояга етмаганларни жинсий эксплуатация қилиш билан шуғулланган молиявий жиноятчи Жеффри Эпштейн билан боғлиқ бўлган.

Маскнинг даъволарига кўра, бу файлларнинг ҳеч қачон жамоатчиликка эълон қилинмаслигининг ҳақиқий сабаби айнан Трамп исмининг бу ҳужжатларда мавжудлиги билан боғлиқдир. У бу айбловларига исбот ёки далил келтирмаган бўлса-да, бу пост интернетда улкан шов-шувга сабаб бўлди.

Бундан ташқари, Маскнинг кейинги эълони янада каттароқ можарога сабаб бўлди. SpaceX компанияси раҳбари Dragon космик кемасининг эксплуатациясини зудлик билан тўхтатилишини маълум қилди. Шу билан бирга, Маск Трампга импичмент эълон қилишни ва унинг ўрнига вице-президент Жей Ди Вэнсни тайинлашни таклиф қилди.

Dragon кемаси NASA космонавтларини Халқаро космик станцияга етказиб берувчи АҚШнинг ягона фаол космик транспорт воситаси ҳисобланади. Унинг тўхтатилиши Америка космик соҳасига жиддий зарба бўлиши мумкин.

Шундай кескин тортишув ортидан Tesla компанияси акциялари бозорда бир неча соат ичида 15 фоизгача тушиб кетди. Бу эса компаниянинг бир кунда миллиардлаб доллар зарар кўришига олиб келди.

Иккала шахс орасидаги муносабатлар аввалдан ҳам жиддий зигзагларга эга бўлган. Илон Маск президентлик кампаниясида Трампнинг энг йирик хайриячиларидан бири бўлган ва республикачи номзод сайланганидан кейин, 2025 йилнинг бошида ташкил этилган Ҳукумат самарадорлиги департаменти (DOGE) раҳбари лавозимини эгаллаган эди.

ОАВда уни «дунёнинг энг қудратли сайланмаган шахси» деб аташган ва Оқ уйдаги энг нуфузли амалдорлардан бири сифатида кўрсатилган. Аммо унинг фаолияти кескин танқидларга учради ва натижада икки шахс ўртасидаги алоқаларда совуқчилик пайдо бўлганди.

Жорий йилнинг апрель ойидан бошлаб, улар ижтимоий тармоқларда деярли бир-бирини тилга олишни тўхтатганди. Май ойи охирида эса Маск махсус давлат хизматчиси сифатидаги ваколат муддати тугагани муносабати билан лавозимидан кетди.

Уларнинг бир ҳафта аввалги қўшма матбуот анжуманида бир-бирига бўлган мақтовларидан сўнг, кутилмаган бу кескин можаро нафақат АҚШ, балки халқаро жамоатчиликни ҳам ҳайратда қолдирди.

Ҳозирда АҚШдаги сиёсий ва иқтисодий вазият ўта кескинлашган. Икки кучли шахс ўртасидаги зиддият қай тарзда ҳал бўлиши, бу можаро мамлакат ва дунёга қандай таъсир кўрсатиши ҳамон номаълум. Бу тарихий тортишувдан кейин АҚШ сиёсий майдонида катта ўзгаришлар кутилаётганини тахмин қилиш қийин эмас.