Эрон-Хитой битими: минг тонна ракета ёқилғиси етказилмоқда!

Халқаро вазият яна кескинлашиши мумкин. Эрон Хитойдан улкан миқдорда ракета қуроллари учун зарур бўлган махсус кимёвий моддалар ва таркибий қисмларни буюртма қилган. Бу ҳақда The Wall Street Journal газетаси ўзининг ишончли манбаларига таяниб хабар тарқатди.

Таъкидланишича, буюртма қилинган кимёвий моддаларнинг умумий оғирлиги минг тонна атрофида бўлиб, бу юк Эронга яқин бир неча ой ичида етиб бориши кутилаяпти. Бундай катта миқдордаги кимёвий бирикмалар, ҳарбий экспертларнинг фикрича, Эроннинг баллистик ракета дастурини сезиларли даражада кучайтириши мумкин.

Бу катта ҳажмли буюртма орасида аммоний перхлорат номли модда ҳам мавжуд бўлиб, мазкур кимёвий модда, одатда, қаттиқ ракета ёқилғиси ва портловчи моддалар учун оксидловчи сифатида ишлатилади. WSJ таҳлилчилари бундай миқдордаги аммоний перхлоратдан бир неча юзта баллистик ракета учун ёқилғи сифатида фойдаланиш мумкинлигини таъкидламоқда. Бу эса Эроннинг ҳарбий салоҳияти кескин ошишига олиб келиши мумкин.

Эътиборлиси шундаки, бу Эроннинг бу йил Хитойдан кимёвий бирикмалар сотиб олиши билан боғлиқ биринчи ҳолат эмас. Бироз аввалроқ Хитойда Эронга тегишли икки катта юк кемасига минг тоннадан ортиқ натрий перхлорат моддаси юклангани маълум қилинганди. Ушбу юк жорий йилнинг феврал-март ойларида Эронга етказилган. Натрий перхлорат ҳам ракета ишлаб чиқаришда ишлатиладиган, ўта кучли оксидловчи хусусиятга эга моддадир.

Таҳлилчиларнинг ҳисоб-китобларига кўра, феврал ойида етказилган миқдор тахминан 260 та яқин масофага мўлжалланган баллистик ракетанинг ёқилғиси учун етарли бўлиши мумкин. Бу эса Эроннинг ҳарбий имкониятлари жиддий даражада кенгаяётганидан далолатдир.

Эроннинг бундай кўламли ҳарбий харажатлари ва ракета қуролларини ишлаб чиқариш бўйича ҳаракатлари халқаро ҳамжамият томонидан жиддий хавотир билан кутиб олинмоқда. Ғарб мамлакатлари ва Исроил, шунингдек, минтақа мамлакатлари Эроннинг ҳарбий салоҳияти ошиши минтақадаги тинчлик ва барқарорликка таҳдид солишидан хавфсирамоқда.

Шу билан бирга, Эрон ва Хитой ўртасида бундай стратегик аҳамиятга эга бўлган материалларнинг савдоси икки мамлакат ўртасидаги ҳамкорликнинг чуқурлашувидан далолат бермоқда. Хитой халқаро санкцияларга қарамасдан, Теҳрон билан ҳарбий-иқтисодий алоқаларини фаол ривожлантиришни давом эттирмоқда. Бундай ҳолат АҚШ ва унинг ҳамкорларини жиддий ташвишга солиб, геосиёсий қарама-қаршиликни кучайтириши мумкинлиги тахмин қилинмоқда.

Ҳозирча бу катта ҳажмдаги буюртмалар ва уларнинг ҳақиқий мақсадлари ҳақида расмий даражада батафсил изоҳ берилмаган. Аммо экспертлар бу ҳодисанинг Эроннинг ҳарбий-сиёсий мақсадлари билан боғлиқлигига ишонч билдирмоқда. Айниқса, АҚШнинг Эрон ядровий дастури бўйича музокаралари тўхтаб қолган пайтда ушбу кимёвий моддалар етказиб берилиши эътибордан четда қолмаган.

Шунингдек, халқаро ҳамжамият бундай хавфли моддаларнинг Эронга етказиб берилишини чеклаш бўйича жиддий чоралар кўрилиши лозимлигини талаб қилмоқда. Айниқса, Европа Иттифоқи мамлакатлари ва АҚШ бу масала бўйича Хитойга босим ўтказишлари кутилади. Бу эса геосиёсий вазиятнинг янада кескинлашишига сабаб бўлиши мумкин.

Ҳарбий мутахассисларнинг таъкидлашича, Эроннинг бундай ҳажмдаги кимёвий материалларга эга бўлиши минтақада янги ракета пойгасини келтириб чиқариши мумкин. Бу эса, ўз навбатида, халқаро хавфсизликка жиддий таъсир кўрсатиши эҳтимолини янада кучайтирмоқда.

Умуман олганда, Эрон ва Хитой ўртасидаги мазкур стратегик аҳамиятга эга бўлган катта ҳажмдаги кимёвий маҳсулотларнинг етказиб берилиши бутун дунё учун хавфли сигнал бўлиши мумкин. Эндиликда халқаро ҳамжамият бу ҳолатга қандай муносабат билдириши ва Эроннинг кейинги қадамлари қандай бўлиши саволлари кун тартибида турибди.