Эрон энди ХАЭА бош директорини ядро иншоотларига киритмайди

Эрон ва Халқаро атом энергияси агентлиги (ХАЭА) ўртасидаги нисбатан муросали муносабатлар яқин вақтда кескин ўзгарди. 25 июнь куни Эрон парламенти томонидан қабул қилинган қарорга мувофиқ, мамлакат ХАЭА билан ҳамкорликни тўхтатишни маъқуллади, деб хабар берди Mehr агентлиги.

Бу қадам, биринчи навбатда, ядровий объектларга нисбатан халқаро кузатувни чеклаш, хорижий инспекторларнинг мамлакатга киришини ёпиш ва ўз ядровий сиёсатида мустақил ҳаракат қилишга интилишни англатади. Расмийлар бу ҳаракатни Исроил томонидан тарқатилган маълумотлар ортидан кўрилган эҳтиёт чораси сифатида баҳоламоқда.

Эрон парламент вице-спикери Ҳамид Ризо Ҳожи Бобоийнинг таъкидлашича, Исроилда пайдо бўлган баъзи ҳужжатларда Эрондаги муҳим ядровий иншоотларга оид махфий маълумотлар аниқланган. Бу эса мамлакат хавфсизлиги нуқтаи назаридан жиддий таҳдид деб баҳоланди ва тегишли чора кўриш заруратини келтириб чиқарди.

Натижада, ХАЭА нафақат ушбу иншоотларга кириш имконидан маҳрум бўлди, балки назорат ва мониторинг мақсадида ўрнатиладиган камералар ҳам жойлаштирилмайди. Бу эса агентликнинг Эрондаги фаолиятини сезиларли даражада чеклаб қўяди.

Шу пайтгача Эрон расман Ядро қуролларини тарқатмаслик тўғрисидаги шартнома (ЯҚТШ) аъзоси бўлиб қолмоқда. Бу мақом ХАЭАга мамлакат ядровий инфратузилмаси устидан текширув ўтказиш ҳуқуқини беради. Бироқ бу қарор амалга оширилса, ушбу келишув амалда ўз кучини йўқотиши мумкин.

Яқин ўтмишда ХАЭА инспекторлари Эрон ядро иншоотларини доимий тарзда назорат қилиб келаётган эди. Улар, жумладан, Исроил томонидан қилинган хаво зарбалари оқибатида ушбу объектларга етказилган зарарни баҳолаш билан ҳам шуғулланган.

Халқаро экспертлар фикрича, бу каби кескин қарорлар нафақат минтақадаги барқарорлик, балки глобал ядровий хавфсизлик учун ҳам жиддий таҳдид касб этади. Эрон эса ўз позициясини “миллий суверенитет ва хавфсизлик устуворлиги” билан изоҳламоқда.

Айни пайтда, халқаро ташкилотлар ва дипломатик доиралар Эронни очиқликка қайтишга, ХАЭА билан конструктив мулоқотни тиклашга чақирмоқда. Аммо мамлакатнинг ички сиёсатида ядровий масалаларга нисбатан қайси йўналиш устувор эканини фақат вақт кўрсатади. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!