Жаҳон оммавий ахборот воситалари бир неча кун давомида АҚШ ва Россия вакиллари томонидан ишлаб чиқилган деб айтилаётган 28 бандли «тинчлик режаси» матнини муҳокама қилди. Ҳужжат 2022 йилги Истанбул келишувлари лойиҳасига нисбатан Киев учун деярли ҳеч қандай ён босишни ўз ичига олмагани ва Москва учун янги имтиёзларни мужассам этгани сабабли, Европа ва Украинада кескин танқидга учради.
Муаллифлик можароси: Ким айбдор?
Режанинг мазмунидан ҳам кўра, унинг муаллифи ким эканлиги катта саволларни келтириб чиқарди. Бир гуруҳ республикачи сенаторлар АҚШ Давлат котиби Марко Рубио уларга бу таклиф Вашингтон томонидан эмас, балки Россия хоҳишларининг рўйхати сифатида қабул қилинган ҳужжат эканлигини айтганини таъкидлашди.
Бироқ, Давлат департаменти ва Рубионинг ўзи Twitter (X) орқали бу даъвони рад этиб, «тинчлик таклифи АҚШ томонидан ишлаб чиқилган» деб баёнот берди. CNN бу очиқ раддияни «чалкаш ва ноқулай вазиятга айланиши мумкин бўлган бурилиш» деб атади. Полша бош вазири Доналд Туск ҳам «ишни бошлашдан аввал режа муаллифи ким ва у қаерда яратилганини аниқлаштириб олиш афзал» деб ёзди.
Лингвистик шубҳалар ва Кремль терминлари
Британиянинг The Guardian газетаси режа матнидаги айрим иборалар инглиз тилида табиий эшитилмаслигини ва рус тилидан ҳавола этилган сўзма-сўз таржимага ўхшашини қайд этди. Масалан, «It is expected» (кутилади) каби пассив конструкция рус тилидаги «ожидается» феълининг ноқулай таржимаси экани айтилди. Шунингдек, ҳужжатда босиб олинган Украина ҳудудларини Кремль ишлатадиган «янги ҳудудлар» термини билан аташ ҳам шубҳаларни кучайтирди.
АҚШ махсус вакили Стив Уиткоффнинг Axios муаллифига жавобан, режа ҳақидаги маълумотни Кирилл Дмитриевдан олган бўлиши мумкинлигини ёзиб, кейинчалик бу хабарни ўчириб ташлагани ҳам бу можарога ўз ҳиссасини қўшди.
Женевадаги музокаралар: 19 бандлик янги ҳужжат
Муаллифликка оид шубҳаларга қарамай, режа муҳокамалар учун бошланғич нуқтага айланди. Украина ва Ғарб вакиллари Женевада ўтган «самарали музокаралар» давомида тинчликка эришиш бўйича янгиланган «ҳадли ҳужжат» ишлаб чиқилганини маълум қилишди. FT маълумотларига кўра, дастлабки 28 бандли режа 19 бандгача қисқартирилган. Ҳужжатдан Украина Қуролли Кучлари сонини қисқартириш, тўлиқ амнистия ва Россиянинг музлатилган активларидан $100 млрд.ни ажратиш каби баҳсли бандлар олиб ташланди.
Украина президенти офиси маслаҳатчиси Александр Бевз энг муаммоли масалалар бўйича якуний қарорларни президентлар Трамп ва Зеленский қабул қилишини таъкидлади. Шу билан бирга, Кремль 28 бандли лойиҳани «мавжуд бўлган ягона мазмунли вариант» деб ҳисоблашини маълум қилиб, янгиланган 19 бандли режани қабул қилиб бўлмас деб атади.
“Zamin”ни Telegram'да ўқинг!
Меҳмон гуруҳидаги фойдаланувчилар ушбу мақолага изоҳ қолдира олмайди.
