Бир куни телеграмдаги қариндошлар ўзаро ёзишадиган гуруҳга жиянларимдан бири “Тотализатор ўйинлар қиморга тенглаштирилгани тўғрисида қайсидир телеграм тармоғи хабарини юборди. Хабарни тўлиқроқ ўқиш учун ўша каналга ўтдим. Йўқ, хабар жуда батафсил эмас экан. Бор-йўғи манба кўрсатилмаган ҳолда “Фатво: Тотализатор ўйинларини ўйнаш ва реклама қилиш – шаръан ҳаром. Қимор судхўрликдан ҳам олдинроқ ҳаром қилинган.
Ўзбекистон Мусулмонлар идораси Фатво бўлимига кўра, бу каби ишларни тарғиб қилаётганларнинг барчаси баробар гуноҳкор ҳисобланади”, дейилган экан. Бугунги кунда телеграм тармоқлари кўп. Уларда росту ёлғон, бўлган- бўлмаган хабарлар аралашиб ётибди. Баъзан фойдали, ижобий фикрлар ҳам чиқиб қолади. Шунинг учун бу канални ўчирмадим. Айни канал қимор ва “1Хвет” ўйини билан шуғулланганлар уч миллион сўмгача жаримага тортилиши ҳақида хабар берди. Кейин айнан ўша каналда “1Хвет” ўйини тарғиботи чиқди. Каналнинг 200 минг обуначиси бор. Демак, реклама яхши ишлаяпти.
Мурожаатлар бўлимида қолдирилган телеграм манзилга чиқиб, Тотализатор ўйинларга қимор деб фатво берилгани ва ўзлари реклама қилган икки хабарни ташладим. Ўша манзилдан “Бу канал билан бизнинг алоқамиз йўқ”, деган жавоб олдим. Унда нега мурожаат учун шу манзил қолдирилган? У ёғи лойқа сув тубида нима борлигини билишдек қийин масала.
Кеча ижтимоий тармоқларда тарқалган хабар ўтириб мулоҳаза қилишга ундади.
“2022 йил январь ойида Сирдарё вилояти Гулистон шаҳрида яшовчи фуқаро Б.С. ариза билан мурожаат қилиб, номаълум шахс унга тегишли бўлган банк картасидан жами 3.800.000 сўм пулларни ечиб олганлигини билдириб, номаълум шахсга нисбатан қонуний чора кўришни сўраган.
Олиб борилган тезкор-қидирув тадбирлари натижасида, пулларни ўзлаштирган шахс Б.С.нинг ўғли 6 синф ўқувчиси А.Ф. эканлиги аниқланган.
Ҳолат юзасидан суриштирув ишлари давомида А.Ф. “PUBG” онлайн ўйинига катта қизиқиш орқали, ўйин аккаунт ҳисобига ушбу пулларни ўтказиб юборганлиги маълум бўлди”.
6-синф бола 14 ёшли ўспирин дегани. Ота бошини қайси деворга урсин. Воқеалар ривожи бўйича тахмин – бола телефони олиб қўйилиб жазоланади балки. Ота ўзи жазоланиб бўлган. Ҳеч ким боласи билан синалмасин. Кейин ўйлавериб, фикрларим чигаллашиб кетди.
Бу борада болаларга катталар ўрнак эмасми? Телевизорда кўрсатиладиган қимор-шоуларда катта-катта одамлар иштирок этади. Баъзи оилалар жамулжам бўлиб ўша шоуларни томоша қилади. Болаларга тескари ўрнак эмасми бу? Ота-она қимор томоша қилгунича бола қиморларда ютиб, ютқазиб юрибди.
Узоқ қариндошларимдан бири қўнғироқ қилди. Сабаби боласи онлайн қимор ўйнаб катта пул ютқазган экан. Энди банкдан кредит олиб ёпаётган эмиш. Оила бошлиғининг топган пули кредит тўлашга кетаркан. Шу онлайн қарзни қандай ўчириб юбориш бўйича маслаҳат сўраётган экан. Ўғлига ҳар хил қўнғироқлар бўлар экан. Бу ишларга ақлим етмаслигини айтдим.
Афсуски, қўлимдан ҳеч нарса келмайди. Бировга айтгулиги ҳам йўқ. Ўғлига бир нима деса, мен йўқ бўлсам ҳаммасидан қутиласизлар деб ўз жонига қасд қилиш билан қўрқитар, бечора ота-она боласини пойлаб кун кечираётган экан. Шу гапларни эшитяпману (эшитмаганим яхши эди) миямда портлашлар бўлаётгани қулоқларимга эшитиляпти. Дастлаб ташланган битта хато қадам гуноҳга, кейин каттароқ ва энг ёмон гуноҳларга бошлагани ўртаб юборди. На таскин, на тасалли ва на бирор маслаҳат бера олмадим. Лекин хаёлим шулар билан банд.
Анча йил олдин бир талаба қиз ишхонамизга амалиётга келди. Жуда чаққон ва пишиқ қиз экан. Бекор қолса телефон титкилайди. Унга айни ўқиб-ўрганадиган пайти умрни бекор ўтказманг, деб дакки бердим. Онлайн ўйинларга “арзимаган” пул тикиб, “арзимаган” пул ютиш мумкинлигини ютқаза бошласа, ўйнамай қўйишини айтди. Мен ўша қизга яхши насиҳат қилдим. Давом этаверса, амалиёт қоғозини тўлдирмайман ва имзо қўймайман дедим. Анча кун ўтгач менга раҳмат айтди. Кечалари хотиржам ухлашни бошлагани, авваллари ўйин туфайли доим кўзи қизариб юрганини гапирди. Курсдошларидан бири катта қарзга кириб кетибди... Шунга афсусланди.
Блогер Дилшод Болтабоев онлайн қимор туфайли қарзга ботиб жонига қасд қилаётган ёшлар хусусида кўп ёзди, мисоллар келтирди. Жамиятни огоҳликка чақирди...
Укамнинг қизи собиқ синфдоши – талаба айни онлайн қиморда ютқазиб жонига қасд қилганини айтди... Бу мисоллар учраб тургани, битта бўлса ҳам борлиги ачинарли.
Аслида телефон ва компьютер ўйинларига пул тикмай ҳам берилиш вақтнинг уволи эканини билишармикан? Мамлакатимиздаги олий таълим даргоҳларидан бирида ишлайдиган дугонам бир талабаси онлайн ўйинларга берилиб кетиб, кўзлари ғалати бўлиб қолгани, дарс қулоғига кирмаслигини сезиб қолган. Олис вилоятдан ота-онасини чақиртирган. Талабани кузатишса, фақат ўйин ўйнар экан. Мия шу даражада заҳарланиб кетганки, ўйиндан ажрала олмас эмиш. Ота-она психологларга, ўқув юрти устозларига мурожат қилиб, бир неча ойда ўйиндан чиқариб олишибди.
Орамизда яна қанча онлайн ўйинлардан қарздорлар, ўйин қурбонлари борлигини билмаймиз. Ҳамкасбимнинг айтишича, дўстини йўлда бир йигит тўхтатиб телефонидан фойдаланиб туришни сўраган. Бу телефонини берган ва нотаниш бола кимгадир телефон қилган. Ўша кундан бошлаб телефон эгасининг тинчи йўқолган қарзни талаб қилиб телефон қилишаркан. Охири кўчада нотаниш бола телефонидан фойдаланганини айтиб, зўрға ғалвадан қутилибди. Қайсидир телефон ўйини ҳақида эшитдим, охирида шайтонга сажда қилиш билан ниҳояланар экан. Бунга менинг ақлим етмайди. Эшитдим, холос. Илоҳим, ёлғон бўлсин. Лекин бешакллар иштирокида учун ўйин борлиги ва унинг зарари ҳақида бир сайтдан ўқидим.
Даҳшатга тушишдан бошқа чора йўқ. Афсуски, бола-чақали одамлар ҳам мана шу ўйин деб ярим кечагача ўйинхоналарда умр ўтказар экан. Боласи йиғласа иши йўқ, онаси касал бўлса иши йўқ, отасини писанд қилмайди... Мана шу эмасми ўйинлардан олинаётган самара. Бугунги кун жўломонларини тайёрлаш учун туянинг терисини бошга тортиш шарт эмас. Шундоқ телефон олиб бериб, назортасиз қолдирилса бўлди. Олтинчи синф боласиям қолганини амаллайди. Айтматовнинг манқуртидан нима фарқи бор уларнинг.
Битта умид бор – даволаш мумкин. Қалбнинг ва ақлнинг шифоси имон йўли. Шуни аввало ота-оналарга, кейин ёшларга сингдира олсак бўлди. Фарзандларимиз ортидан икки дунёда хурсанд бўлиш насиб этсин ҳар биримизга.
Эслатиб ўтамиз, олдинроқ сайтимизда “Ўзбекистонда онлайн қимор ўйинлари учун жавобгарлик белгиланмоқда” номли хабар эълон қилинди. Бу иш тезроқ амалга ошса, яхши бўлар эди. Аввало каттароқ жавобгарликдан қўрқиш, ҳар бир амалимиз ва ҳар бир онимиздан сўралишимиз сингдирилса, нур устига нур бўлар эди.
Манзура Шамс
Манба: Azon.uz
Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босингМавзуга оид янгиликлар
