23:09 / 29.08.2022

Янги, пиширилган ёки қуритилган: қандай олма организм учун максимал фойда келтиради?

^{Фото: «Новий очаг»}
Меваларни янги, пиширилган, қуритилган ҳолда истеъмол қилиш мумкин, улардан мураббо ва компотлар тайёрланади. Аммо қай бири организмга кўпроқ фойда келтиради? «Новий очаг» нашри ушбу саволга жавоб берди.

Олма дунёдаги энг кўп истеъмол қилинадиган мева ҳисобланади. У турли хил таъмга эга, шунинг учун унинг ўзини, шунингдек, пишириб ва қуритиб тановул қилиш ҳам мумкин. Олмаларни қуритиш, музлатиш, пишириш, маринадлаш, мураббо ва компотлар қилиш, салат, иссиқ овқат ва ширинликларга қўшиш мумкин.

Олманинг фойдалари
Олманинг деярли 80 фоизи сувдан иборат, қолган ҳамма нарса клетчатка, органик кислоталар, полифенолик антиоксидантлар, калий, кальций, темир, ёд, C, К, E ва B1 ва B6 витаминлари ва бошқа фойдали модда ва минераллардир. Шу билан бирга, мевада деярли крахмал, оқсил ва ёғлар мавжуд эмас.

Янги олма
Энг фойдалиси — бу янги узилган олма. Айнан уларда озуқа моддаларининг концентрацияси максимал даражага етади. Ўртача олманинг қобиғи билан энергия қиймати тахминан 95 калория, тозаланган шаклда — 77, аммо пўсти билан бирга олма нафақат калорияларни, балки баъзи фойдали моддаларни ҳам йўқотади.

Янги олмадаги пектин организмга киради, бу ичак фаолиятини яхшилайди, уни токсинлардан тозалайди, шунингдек, қон сифати, таянч-ҳаракат тизими ва юрак-қон томир тизими учун зарур ҳисобланган кальцийга масъул темир мавжуд. Антиоксидантлар организмдаги оксидланиш жараёнларининг олдини олади. Танинлар генитоурия ва юрак-қон томир тизими касалликларида яллиғланишга қарши таъсирга эга. Танинлар тузларнинг чўкишига тўсқинлик қилади. Олма таркибида мия нейронларини касалликлардан ҳимоя қиладиган флавоноид кварсетин мавжуд.

Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, олмани мунтазам истеъмол қилиш саратон, гипертония, диабет ва юрак-қон томир касалликлари хавфини камайтиради.

Бироқ ҳамма ҳам янги олмани истеъмол қила олмайди. Ушбу мевага аллергия бўлса, янги сабзавот ва меваларни чеклашни талаб қиладиган ошқозон-ичак касалликларида меваларни қабул қилмаслик керак. Қандли диабетга чалинганлар глисемик кўрсаткичларни ҳисобга олган ҳолда олмаларни эҳтиёткорлик билан истеъмол қилишлари лозим.

Пиширилган олма

^{Фото: «Новий очаг»}
Пиширилган олма ҳам янгиси каби клетчатка ва бошқа элементларга бой. Бир стакан пиширилган олма таркибида 105 калория бор (шакар ёки асал қўшилмайди). Шунингдек, пиширилган олма организмни тозалаш ва ичак фаолиятини яхшилашга ёрдам берадиган пектинга бой. Улар овқат ҳазм қилиш тизимининг кислота балансини нормаллаштиради ва жиғилдон қайнашини йўқ қилади. Меваларни мунтазам истеъмол қилиш холестерин алмашинувини яхшилайди.

Аммо иссиқлик билан ишлов бериш жараёнида меванинг қаттиқ толаси юмшайди ва мева кислоталари йўқ қилинади. Шу сабабли, мева энди қизилўнгач ва ичак деворларига салбий таъсир кўрсатмайди. Пиширилган олма калий, кальций, селен ва ёдга бой, аммо витаминлар оз миқдорда мавжуд. Масалан, C витамини пишириш жараёнида бутунлай йўқолади.

Қуритилган олма

^{Фото: «Новий очаг»}
Қуритилганда ҳам олма жуда тўйимли бўлиб, соғлиқ учун фойдали бўлган кўп нарсаларни сақлаб қолади. Қуритилган олма витамин, минерал, антиоксидант ва клетчаткага бой, аммо таркибида ёғ йўқ. Бир стакан қуритилган олманинг энергия қиймати тахминан 210 калорияни ташкил қилади, чунки қуритиш жараёнида олма шакар ва озуқа моддаларининг кўп қисмини сақлаб қолган ҳолда сув билан бирга массасининг бир қисмини йўқотади.

Ошқозон учун ичаклар клетчатка, пектинга муҳтож. Олма туфайли ичак фаолияти яхшиланади, бу мунтазам ич қотишини бартараф этишга ёрдам беради. Қуруқ мевалар табиий сорбентдир — улар организмдан зарарли моддаларни чиқариб ташлайди.

Қуритилган меваларда аксарият витаминларнинг улуши ортади. Куз-қиш даврида улардан истеъмол қилиш витамин комплексларининг ўрнини босиши мумкин.

Қуруқ меваларда мавжуд бўлган кальций тирноқ ва сочни мустаҳкамлайди. Антиоксидантлар ёшликни сақлаб қолади, уларнинг ҳолатини яхшилайди, тери қаришининг олдини олади, уни ёшартиради.

Бироқ гастрит ва ошқозон ярасида қуритилган мевалар шиллиқ қаватни безовта қилади, шунинг учун уларни рад қилган яхшироқ. Аллергияга мойил бўлган одамларга рациондан қуритилган меваларни чиқариб ташлаш буюрилади. Қандли диабетга чалинганларга эса юқори сахароза миқдори туфайли қуритилган олмаларни эҳтиёткорлик билан истеъмол қилиш тавсия этилади.

Олмаларда бой бўлган C витамини иссиқлик, ёруғлик ва кислород таъсирида парчаланади.
Қайнаётган сувда қайнатиш бошқа пишириш усулларига қараганда кўпроқ озуқа моддаларини йўқ қилади.
Олма тозаланганда энг кўп витамин ва минералларни йўқотади, шунинг учун уни пўсти билан пиширишга ҳаракат қилиш лозим.