Стресс — инсон организми учун табиий ҳимоя механизми бўлиб, одамнинг муҳим вазиятларга муносабатини белгилайди. Бироқ, агар стресс узоқ давом этса ва мунтазам содир бўлса, унинг салбий таъсири инсон организмидаги кўплаб тизимларни бузиб, хавфли ҳолатларга олиб келиши мумкин. Тиббий тадқиқотлар стресснинг турли касалликлар ва саломатлик муаммоларига сабаб бўлишини кўрсатмоқда. Қуйида стресснинг асосий зарарли таъсирлари ҳақида сўз юритамиз.
1. Гормонал мувозанатнинг бузилиши
Стресс, айниқса, аёллар организмида гормонал мувозанатни бузилишига олиб келади. Кортизол гормонининг ортиқча ишлаб чиқарилиши эстроген ва прогестерон даражаларини пасайтиради. Бу ҳолат ҳайз цикллари бузилишини, овуляциянинг тўхташи ва репродуктив саломатликка жиддий хатарларни пайдо қилишга сабаб бўлиши мумкин. 2021 йилда Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism журналида чоп этилган тадқиқотга кўра, стресснинг юқори даражасига эга аёлларда бепуштлик хавфи икки баравар ортиши аниқланган.
2. Юрак-қон томир тизимига таъсири
Стресс вақтида кортизол ва адреналин гормонларининг ишлаб чиқарилиши қон босимини оширади, юрак уришини тезлаштиради ва томирларни тартибсиз ҳолатга келтиради. Агар стресс узоқ давом этса, бу инсулт, юрак хуружи ёки юрак етишмовчилиги хавфини сезиларли даражада оширади. Мазкур ҳолатлар ҳаётга хатар солиши мумкин ва жуда хавфли бўлиши мумкин.
3. Иммунитетнинг заифлашиши
Сурункали стресс иммун тизимини заифлаштиради, иммун ҳужайралар сонини камайтиради. Бу эса оддий шамоллашдан тортиб, сурункали яллиғланиш касалликларигача турли хил касалликлар ва муаммоларга сабаб бўлиши мумкин. Шу билан бирга, стресс ичак микрофлорасининг мувозанатини бузиб, иммун тизимининг асосий қисмини ташкил этувчи ҳимоя механизмларига салбий таъсир кўрсатади.
4. Руҳий барқарорликка зарар
Стресснинг таъсири фақат жисмоний эмас, балки эмоционал ҳолатга ҳам салбий таъсир кўрсатади. Узоқ давом этган стресс депрессия, доимий хавотир, ўз-ўзини қийноққа солиш, ишончсизлик ва тез чарчашга олиб келади. Шу билан бирга, уйқу сифати бузилади, миянинг стрессга қарши курашиш қобилияти пасаяди ва кундалик ҳаётда ўзаро муносабатларига ҳам таъсир қилиши мумкин.
5. Овқат ҳазм қилиш тизимида муаммолар
Стресс ошқозон кислотасини кўпайтириб, шиллиқ қаватнинг шикастланишига, ичак фаолиятининг бузилишига олиб келади. Узоқ давом этган стресс гастрит ёки ошқозон яраси ривожланишига сабаб бўлиши мумкин. Бу ҳолатнинг натижасида озиқ моддаларнинг сўрилиши камайиб, умумий соғлиққа салбий таъсир кўрсатади.
Стресснинг жисмоний ва руҳий саломатликка бўлган таъсирларини эътиборсиз қолдириш — аёллар организмида чуқур ва қайтариб бўлмайдиган ўзгаришларга олиб келиши мумкин. Мутахассислар стрессни эрта аниқлаш ва уни камайтириш учун чоралар кўришни тавсия этмоқда. Тиббий ёрдам ва махсус стрессга қарши усуллар орқали, инсон ўзининг соғлиғини сақлаб, кундалик ҳаётда муваффақиятга эришиши мумкин.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
