АҚШнинг нуфузли илмий марказларидан бири — Стенфорд тиббиёт университети олимлари аутизмни даволаш йўналишида тарихий аҳамиятга эга янгиликка қўл урди. Daily Mail ёзишича, тадқиқотчилар фақатгина бир марта қўлланадиган дори воситаси орқали аутизм аломатларини йўқотиш имкониятини очишди.
Тадқиқотнинг илмий жиҳатлари
Science Advances журналида чоп этилган мақолада қайд этилишича, олимлар сичқонларда аутизм спектри бузилишини (АСБ) ўрганиш жараёнида миянинг муҳим қисми — таламуснинг сенсор маълумотларни қайта ишлаш учун масъул бўлган ретикуляр ядросидаги ортиқча фаоллик аутизмга хос хатти-ҳаракатларга боғлиқ эканини аниқлашган.
Дори воситаси ва унинг таъсири
Синов жараёнида тадқиқотчилар Z944 (уликсакалтамид) номли дори воситасини қўллашди. Бу препарат аслида тутқаноқ (эпилепсия) синдромини даволаш учун мўлжалланган. Бироқ натижалар кутилганидан ҳам ҳайратланарли чиқди: бир марта қўлланиши миядаги ортиқча фаолликни пасайтирар экан, аутизмга хос кўплаб аломатларни ҳам йўқотди.
Олимлар қайд этганидек, препарат сичқонлардаги ёруғлик ва товушга сезгирлик, ўз-ўзини рағбатлантириш, такрорий ҳаракатлар, ижтимоий қийинчиликлар ҳамда тутқаноқ хавфини бартараф этди.
Эпилепсия ва аутизм ўртасидаги боғлиқлик
Тадқиқот шуни кўрсатдики, аутизм ва эпилепсиянинг миядаги биологик жараёнлари ўзаро кесишиши мумкин. Бу эса аутизм ташхиси қўйилган одамлар орасида эпилепсияга мойиллик нега юқори эканини тушунтиради. Олимларнинг ҳисоб-китобларига кўра, аутизмга чалинган шахсларда эпилепсия хавфи оддий одамларга нисбатан 30 баравар юқори. Бу эса вақт ўтиши билан нутқ, когнитив салоҳият ва ижтимоий кўникмаларнинг сусайишига олиб келиши мумкин.
Келажакдаги имкониятлар
Олимлар Z944 препарати бир вақтнинг ўзида ҳам аутизм, ҳам эпилепсияни даволашда янги имкониятлар эшигини очиши мумкинлигини таъкидламоқда. Бироқ ҳозирча у клиник синовлардан тўлиқ ўтмаган ва кенг қўллаш учун оммага тақдим этилмаган. Шу боис препаратнинг одамлардаги самараси ва хавфсизлиги ҳали аниқ эмас.
Мутахассислар фикрича, ушбу кашфиёт тиббиётда янги йўналишларни очиши ва келгусида миллионлаб одамларнинг ҳаётини енгиллаштириши мумкин.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
