Фото: ‘‘АГН’’ Москва
Россия учун меҳнат миграцияси фойдали, дейилади ВЭБ институти ҳисоботида. Аммо бу соҳадаги сиёсатни ўзгартириш керак: экспертлар солиқ имтиёзларини жорий этишни ва маҳаллий ҳокимиятга ташриф буюришга рухсат беришни таклиф қилмоқда. Бу ҳақда «РБК» хабар бермоқда.
Россиянинг ВЭБ.РФ институти мутахассислари анъанавий меҳнат донорлари — Ўзбекистон, Қирғизистон ва Тожикистондан Россияга меҳнат миграциясини кенг кўламли ўрганишди.
Ҳар уч давлат бўйича ҳисобот муаллифлари Марказий Осиё давлатларидан Россияга меҳнат ресурслари оқими барча томонлар учун салбий оқибатлардан кўра кўпроқ фойда келтиради, деган умумий хулосага келишди.
Афзалликлар қаторида: мигрантлар мезбон мамлакатда арзон ишчи кучи етишмаслигини қоплайди ва ўзлари ишлаб топган пулларини ватанига жўнатади.
Минуслар ва хавфлар орасида: ассимиляция, ксенофобия, барқарор бўлмаган турмуш шароити, норасмий ишга жойлашиш, радикаллашув ва жиноий фаолиятда иштирок этиш билан боғлиқ муаммолар.
Ҳисобот муаллифларининг фикрича, меҳнат миграциясининг камчиликларини бартараф этиш учун Евросиё иқтисодий иттифоқи мамлакатлари ва биринчи навбатда Россия келаётган ишчиларнинг ҳаёти ва фаолияти учун қулай шарт-шароитларни яратиши керак.
Уларнинг тавсиялари орасида аниқ миграция сиёсати, касбий тайёргарлик тизимини яратиш ва янги келганларни Россия жамиятига мослаштириш киради.
Россия учун имтиёзлар
ВЭБ институти Россия Ташқи ишлар вазирлиги ҳамда Тошкентдаги Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети ҳамкорлигида Ўзбекистон бўйича тайёрланган ҳисоботда меҳнат муҳожирлари Россиядаги барча ишчи кучининг 10 фоиздан ортиғини ташкил қилишини аниқлади.
Россия Ички ишлар вазирлиги 2021 йилда чет эллик муҳожирлар сонини 7 млн киши деб баҳолаган. Шу билан бирга, 2021 йил охирига келиб расман 2,1 млн киши ишлашга рухсатнома ёки меҳнат патентига эга бўлган.
Хорижий ишчиларга бўлган эҳтиёжнинг юқорилиги Россиядаги демографик инқироз билан боғлиқ, бу эса ишчи кучи етишмаслигига олиб келган, дея таъкидлайди экспертлар.
Чет элдан келган ишчилар Россиянинг ички бозор имкониятларини оширишга ёрдам беради. Бунинг сабаби иш ҳақининг ярмидан учдан икки қисмигача озиқ-овқат ва ноозиқ-овқат товар ва хизматларни сотиб олишга сарфланади.
Бундан ташқари, меҳнат муҳожирлари инқирозлар ва ишсизлик ортиб бораётган тақдирда амортизатор ролини ўйнайди, деб таъкидлайди тадқиқот муаллифлари.
Бу иқтисодий вазият ёмонлашганда ва меҳнат бозорида талаб пасайганда биринчи бўлиб мигрантлар ишдан бўшатилишида ифодаланади. 2020 йил ёзида ўтказилган сўров шуни кўрсатдики, Россиядаги меҳнат муҳожирларининг 75 фоизи ё ишини йўқотган ёки ҳақ тўланмайдиган таътилга жўнатилган.
Меҳнат мигрантларининг яна бир афзаллиги шундаки, улар меҳнат фаолияти учун патент олади, бу эса бюджет даромадлари манбаи ҳисобланади.
Ўзбекистон ва Тожикистон фуқаролари Россияда меҳнат патенти бўйича ишлайди, Қирғизистондан келган ишчилар эса мамлакат ЕИИга қўшилганидан кейин патентга муҳтож эмас.
Россия Ички ишлар вазирлиги маълумотларига кўра, 2020 йилнинг 11 ойи давомида мигрантлар деярли 44 млрд рубллик патентга эга бўлган.
Мигрантларнинг бандлик таркиби
Ўзбекистон, Тожикистон ва Қирғизистон иқтисодлари иш ўринлари тақчиллиги ва паст даромадлар билан ажралиб туради, дея таъкидлайди ҳисобот муаллифлари.
Шу сабабли, ушбу мамлакатларнинг меҳнатга лаёқатли аҳолиси орасида чет элга ишлаш учун кетиш варианти машҳур. Бу мамлакатлардаги кўплаб оилалар учун хориждан пул ўтказмалари асосий ёки ягона даромад манбаи ҳисобланади.
Меҳнат миграциясининг асосий йўналиши – Россия (муҳожирларнинг қарийб 70-90 фоизи мамлакатга қараб бу ерга боради), Қозоғистон катта фарқ билан иккинчи ўринда туради.
Ўзбекистон, Қирғизистон ва Тожикистондан келган меҳмонларни иш билан таъминлаш тузилмаси бошқача. Шундай қилиб, қирғизлар анъанавий равишда қурилишдан кўра хизмат кўрсатиш соҳасида кўпроқ банд. Хорижда меҳнат қилаётган Қирғизистон фуқароларининг қарийб 60 фоизи хизмат кўрсатиш соҳасида меҳнат қилади. Тегишли тадқиқотга кўра, қирғизистонлик муҳожирлар Россияга илк бор кириб келганларидаёқ рус тилини етарли даражада билганлиги бу билан боғлиқ.
Осиё тараққиёт банки маълумотларига кўра, Тожикистондан келганларнинг қарийб 60 фоизи қурилишда, 17 фоизи савдо ва хизмат кўрсатиш соҳасида банд.
Ўзбекистон фуқароларига келсак, улар асосан қурилиш, уй-жой коммунал хўжалиги, транспорт ва логистика, чакана ва улгуржи савдо, умумий овқатланиш соҳаларида ишлайди, дейилади Ўзбекистон ҳисоботида. Иш билан банд бўлган шахсларнинг фаолият соҳалари бўйича улушлари кўрсатилмаган.
Мутахассислар нимани таклиф қилишади?
Ишчи кучи миграцияси донор-давлатлар учун ҳам, мезбон Россия учун ҳам «объектив зарурат», — дейди ВЭБ институти экспертлари.
Ҳар бир ҳисобот муаллифлари Россиянинг миграция сиёсатига киритилиши керак бўлган чора-тадбирларни тасвирлаб берди. Тавсияларнинг умумий лейтмотиви мигрантларнинг меҳнат ва ижтимоий ҳуқуқларини таъминлашдан иборат.
Ўзбекистон бўйича ҳисобот муаллифлари меҳнат биржалари ва мигрантлар учун давлат хизматлари кўрсатиш бўйича ягона электрон платформа яратиш зарур, деб ҳисоблайди. Яна бир таклиф – мамлакатнинг ривожланмаган ҳудудларига келаётган мигрантларга молиявий бонуслар ва солиқ имтиёзлари орқали иқтисодий имкониятлар яратиб бериш. “Замин” янгиликларини “Facebook”да кузатиб боринг
Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми?
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босингМавзуга оид янгиликлар
АҚШ ҳарбийлари орасида ўз жонига қасд қилиш кўпайди
Боррел ЕИнинг Исроил билан мулоқотини тўхтатишни таклиф қилди
НАТО бош котиби Украинанинг фронтдаги аҳволи ёмонлашганини тан олди
Рақобат қўмитаси биржада Аи-80 бензини бошланғич нархига чеклов ўрнатди
Блинкен Исроилдан учта муаммони ҳал этишни талаб қилди
Кремль Украина бўйича музокарада шартлар қўйишга уринмоқда
АҚШ Исроилнинг икки вазирига санкция қўлламоқчи
Россия армияси Купянскка киргани айтилмоқда
