Россия Федерацияси раҳбари Владимир Путин АҚШ президенти Доналд Трамп маъмуриятига Украинадаги қонли тўқнашувларни тўхтатиш учун қўйилаётган шартлар қаторида Киевдан Донбасс минтақасини Россия тасарруфига топширишни талаб қилган. Бу ҳақда 8 август куни The Wall Street Journal нашри Европа ва Украина ҳукумат манбаларига таяниб маълумот тарқатди.
Хабарларга кўра, Путин агар Киев қўшинларини Донецк вилоятидан олиб чиқиб кетса, ўқ отишни тўлиқ тўхтатишга рози бўлишини айтган. Ундан сўнг эса фронт чизиғини музлатиш масаласини амалга ошириш режалаштирилган. Кейинчалик Россия етакчиси Трамп билан якуний тинчлик келишувини муҳокама қилиш, сўнгра бу режани Украина президенти Владимир Зеленский билан ҳам муҳокама этиш ниятида эканлиги қайд этилган.
The Wall Street Journal маълумотларига кўра, бу ҳолатда Россия Донецк ва Луҳанск вилоятларини, шунингдек, 2014 йилда аннексия қилинган Қрим яриморолини ўз назоратида сақлаб қолади. Путиннинг талабида Россия ҳарбий ҳаракатларни тўхтатишдан ташқари ҳеч қандай қўшимча мажбуриятни зиммасига олмаслиги таъкидланган.
Axios манбалари ҳам шуни тасдиқлаган — агар Украина асосан рус қўшинлари назоратида бўлиб турган Луҳанск ва Донецк вилоятларини, шунингдек, Қримни топширадиган бўлса, Москва ҳарбий ҳаракатларни тугатишга тайёрлигини билдирган.
Бундан ташқари, Путин Херсон ва Запорижжя вилоятларидаги фронт чизиғини 2022 йилда Россия аннексия қилган ҳудудлар чегарасида музлатиш таклифини ҳам илгари сурган. Кейин Россия Украина билан ҳудудларни алмашиш бўйича келишувлар олиб бориш, натижада юқорида тилга олинган икки минтақани тўлиқ назоратга олиш ниятида эканлиги айтилган. Украина эса бунинг эвазига қайси ҳудудни қўлга киритиши ҳозирча ноаниқ.
Манбаларнинг таъкидлашича, Путин ўз шартларини 6 август куни Москвада бўлиб ўтган музокараларда АҚШ президентининг махсус вакили Стив Уиткофф орқали етказган. Кейин Уиткофф ва Трамп бу талаблар ҳақида Европадаги иттифоқчилар ҳамда Украина раҳбариятига бир неча телефон орқали маълум қилган.
Европа ва Украина расмийлари эса Путин бу таклифдан АҚШ томонидан қўлланиши мумкин бўлган янги иқтисодий чекловлар ва тарифлардан қочиш учун ҳамда урушни узоқ муддатга чўзиш мақсадида стратегик ҳийла сифатида фойдаланиши мумкинлигидан хавотирда.
The Economist’нинг ёзишича, Путин ҳаво ва сув ҳудудларида ҳам ўқ отишни тўхтатишни таклиф қилган. Шунингдек, манбаларга кўра, келишувларнинг кенг қамровли тўплами устида иш олиб борилмоқда ва улар можарони музлатишнинг аниқ шаклини белгилаши керак бўлади.
Украина президенти Владимир Зеленский эса 9 август куни эрталаб қилган видеомурожаатида украин халқи “ўз заминини босқинчига бермайди” дея қатъий баёнот берди. Унинг сўзларига кўра, мамлакатнинг ҳудудий масаласи Конституцияда ёзилган бўлиб, у президентга ҳеч қандай ҳудудий ўзгаришларга розилик беришга йўл қўймайди.
“Бундан ҳеч ким чекинмайди ва чекинолмайди ҳам. Биз ўз еримиздан воз кечмаймиз. Украина дунёга ҳақиқий, амалиётда ишлайдиган тинчлик ечимларини таклиф этишга тайёр. Аммо бизсиз қабул қилинган ҳар қандай қарорлар тинчликка қарши қадам ҳисобланади. Улар ҳеч қачон самара бермайди. Бизга эса ҳақиқий, барқарор тинчлик керак”, — деди Зеленский.
У шунингдек, Европа давлатлари ва АҚШ президенти Доналд Трамп билан ҳамкорликни давом эттиришга тайёрлигини билдириб, Киевнинг Россия ва АҚШ ўртасида муҳокама қилинаётган тинчлик келишуви лойиҳасида ҳудудлар алмашинуви масаласи мавжудлиги ҳақидаги хабарларга биринчи марта жавоб қайтарди.
Оқ уй «нозик дипломатик жараёнларга ҳурматан» оммавий ахборот воситаларидаги тахминларга изоҳ беришдан бош тортди. Кремл ҳам журналистларнинг саволларига жавоб қайтармади.
Кейинроқ WSJ хабарига кўра, Украина ва Европа давлатлари АҚШга ўз тинчлик режасини тақдим этган. Унга кўра, ҳар икки давлат аввал ўт очишни тўхтатиши, ҳудудий алмашинувлар фақат ўзаро келишув асосида амалга оширилиши ва агар Киев бирор ҳудудий ёндошувга борса, қатъий хавфсизлик кафолатларини олиши, жумладан НАТОга аъзо бўлиши керак.
Владимир Путин ва Доналд Трамп 15 август куни Аляскада учрашув ўтказишни режалаштирган. АҚШ президенти шундан сўнг Путин ва Зеленский иштирокида уч томонлама учрашув ташкил этилишига умид билдирган. Россия ҳозирча бундай форматга розилик бермаган.
CBS News маълумотларига кўра, Зеленскийнинг Аляскадаги музокараларда маълум бир тарзда иштирок этиши эҳтимоли бор. Трамп эса бундай уч томонлама учрашувни амалга ошириш имкониятига ишонаётганини айтган.
8 август куни эса Трампнинг Путинга Украинада ўқ отишни тўхтатиш учун қўйган муддати тугади. Агар бу шарт бажарилмаса, АҚШ президенти Россиянинг савдо шерикларига нисбатан янги божлар жорий қилиш билан таҳдид қилганди. Ҳозирча эса у фақат Ҳиндистондан АҚШга келтириладиган товарларга 50 фоизлик бож жорий қилди.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
